In het Airborne Museum in Oosterbeek is sinds 2 maart de expositie Het Netwerk te zien. De tentoonstelling staat in het teken van de oppositie tijdens de Tweede Wereldoorlog want dit jaar is in Nederland uitgeroepen tot het ‘Jaar van Verzet’. In deze expositie is te zien hoe het netwerk van de Nederlandse verzetsbeweging betrokken is geweest bij de Slag om Arnhem.
Tekst: Elisa Ros Villarte
Foto’s: Imtiaz Willems
Sterk contrast
Het zomerse weer buiten staat in fel contrast met het zware thema van de tentoonstelling. Het museumgebouw staat in de steigers maar daar doorheen is de luxe uitstraling van de villa nog steeds te zien. Hetzelfde gebouw werd in 1944 door de Britse eerste Luchtlandingsdivisie gebruikt, de militaire eenheid die in de Slag om Arnhem heeft gevochten tijdens Operatie Market Garden, de grootste operatie op Nederlands grondgebied van WOII. Bij binnenkomst krijg je door de mooie trappen en het sierlijke behang het idee dat je in Downton Abbey rondloopt. De expositie begint op de eerste verdieping met een gedateerd filmpje in Schooltv-stijl waarin een korte geschiedenisles wordt gegeven over Operatie Market Garden en de Hongerwinter door middel van een topgrafiekaart van Nederland en korte zwart-wit beelden. Interessanter dan de film is de omgeving, waar militaire helmen en hoeden, onderscheidingen en portretfoto’s staan uitgestald. Daarnaast zijn er verschillende fotocollages te bewonderen en quotes van generaals te bekijken, zoals ‘Ik denk dat Market Garden gedoemd was te mislukken’. Op de achtergrond eindigt de film ondertussen met de zoetsappige woorden: ‘Vrijheid beleef je en maak je met elkaar’, waarna de melodie van het Wilhelmus klinkt. Gelukkig zijn er in de andere zalen nog meer bijzondere historische voorwerpen te bewonderen en worden diverse scènes uit WOII met behulp van etalagepoppen uitgebeeld.
Van identiteitsplaatje tot Victoria Cross
In de volgende ruimte staan in grote vitrines geweren en paspoppen in uniform uitgestald. In de verschillende lades onder deze vitrines zijn bijzondere voorwerpen te vinden, zoals onderdelen van Horsa zweefvliegtuigen, een commandovaandel met SS-doodskop en een identiteitsplaatje van een SS-Panzerdivision-soldaat. Achter glas is ook een doktersjas tentoongesteld waar de bloedvlekken nog op te zien zijn. Daarnaast hangt een oranje armband die gedragen werd door het Nederlandse verzet en een vloerdeel met bloedvlekken dat afkomstig is uit een noodhospitaal. Op deze manier wordt WOII wat tastbaarder gemaakt en krijg je de rillingen.
Op de begane grond zijn vele Victoria Cross onderscheidingen te vinden in een uitvergroot kartonnen Victoria Cross . Aan de muur hangt een ouderwetse vaste telefoon waar je kan luisteren naar de verhalen van vijf mannen die een Victoria Cross in ontvangst hebben mogen nemen. Boven de deur van de volgende zaal Willem-Alexander en koningin Máxima, wat uit de toon valt met de foto’s in de rest van de zaal. Daarnaast kun je op een touchscreen een archief van foto’s uit de Tweede Wereldoorlog doorbladeren
‘Oranje zal overwinnen’
Een verdieping lager zijn als onderdeel van het decor houten panelen te zien met daarop leuzen in witte verf, zoals ‘Oranje zal overwinnen’ en zijn er verschillende scènes in etalages uitgebeeld. Op de muren hangen stukjes tekst met ernaast foto’s in dagboekvorm die beknopt de biografie vertellen van mensen die een belangrijke rol in het verzet speelden. Zo wordt bijvoorbeeld het levensverhaal van John Winthrop Hackett verteld, die commandant was in het 4e bataljon en onderdoken zat bij drie vrouwen in de buurt. Daarnaast beelden de etalagepoppen weer gedetailleerde taferelen uit, zoals een militair op zijn sterfbed in het veldhospitaal waar een predikant de laatste biecht afneemt met een kleine bijbel opengeslagen en krukken in de hoek. In de tentoonstelling maken de levensgrote, realistische displays die verschillende verhalen uitbeelden de meeste indruk, naast de vele bijzondere voorwerpen.
De ervaring
Drie verdiepingen onder de grond kan de bezoeker zelf ervaren hoe het was om als Britse parachutist in de Slag om Arnhem te belanden. Deze Airborne Experience hoort niet bij de tijdelijke tentoonstelling maar is zeker het bekijken waard. In de experience loop je door een gedeelte van een vliegtuig en daarna lijkt het alsof je in de loopgraven bent beland door middel van knappe audiovisuele effecten. De tentoonstelling eindigt met harde cijfers van het aantal vermisten, krijgsgevangenen en gewonden, onderverdeeld in Duitse soldaten en geallieerden. Zo eindigt de expositie toch met een serieuze noot.
Door middel van foto’s, voorwerpen, filmbeelden en documenten wordt in het Airborne Museum het verhaal om de Slag om Arnhem beeldend en interessant verteld. In The Airborne Experience komt het verhaal uit de tijdelijke expositie ‘Het Netwerk’ tot leven. De indrukwekkende en leerzame tentoonstelling ‘Het Netwerk’ is nog te bezichtigen tot en met 1 maart 2019 in het Airborne Museum Hartenstein in Oosterbeek.
