De Nijmeegse StadsNomaden zijn een groep van vijf jongeren die hun woonwagens hebben geplaatst op universiteitsterrein. Met hun kamp wil ze een statement maken tegen de wegwerpmaatschappij en de macht van grote vastgoedbedrijven. ‘We willen laten zien dat er andere opties zijn.’
Tekst: Bas van Woerkum
Foto’s: Simone Both
Kunstig beschilderde woonwagens, stoelen gemaakt van pallets en een enorme tent springen in het oog wanneer je het hek bij de ingang van het veldje aan de D’almarasweg passeert. Dit ‘ecodorp’ bevat echter nog veel meer: een moestuin, composttoilet, een scherm op 12-volt zonne-energie en binnenkort zelfs een douche. Het enige wat ze nodig hebben is regenwater en zonlicht. ‘Voor alles is een oplossing’, vertelt stadsnomade Tim.
‘Stadsnomaden’ is een algemene benaming voor mensen die ongevraagd zich een stuk ongebruikt grond toe-eigenen om daar te gaan wonen. In Nederland, maar ook in de rest van de wereld, zijn vele stadsnomaden te vinden, maar van een verband is geen sprake. Iedere groep heeft eigen redenen voor het innemen van een bepaald terrein. De Nijmeegse StadsNomaden hebben hun woonwagens op een veldje aan de D’almaraseweg geparkeerd om te laten zien dat zij zich keren tegen de wegwerpmaatschappij en niet meedoen aan de ‘economische race’ die de mogelijkheden voor jonge kunstenaars wegneemt.
De groep is echter allesbehalve een stel agressieve activisten. ‘Onder een positieve sfeer presteer je meer’, flapt Tim er moeiteloos uit. ANS ging bij de goedgehumeurde mannen en dame op bezoek – waar Tim en Max voornamelijk het woord namen – en vroeg naar het idee achter het woonproject.
v.l.n.r: Max, Tim, Lotte, Joost en Max
Wat is de reden dat jullie hier zitten?
Tim: ‘Wij willen laten zien wat er mis is met de wereld. Dat kun je doen door te protesteren en te demonstreren maar dat kost alleen maar energie. Bovendien kun je de wereld niet in je eentje veranderen, dat is een naïeve gedachte. De vraag is daarom wat je als persoon kunt doen. Kijk naar de consumptiemaatschappij: iedereen heeft een eigen wasmachine, gebruikt veel water om te douchen en af te wassen en gooit kilo’s eten weg. Ecologisch gezien is dat overdadig. Door hier te zitten zeggen we: daar doen we niet mee.’
Max: ‘We willen laten zien dat je ook op deze manier kunt leven. Als kind droomde ik van een wereldrevolutie, maar nu wil ik iedereen slechts met een glimlach van hier weg zien gaan. Niet iedereen hoeft natuurlijk in een woonwagen te leven en water op te vangen, maar het is een alternatief. Ook willen we laten zien dat de economie niet overal even eerlijk werkt. Een grote speler op de markt kan bijvoorbeeld voor een heel laag bedrag een stuk grond overkopen, op voorwaarde dat ze investeren en geld terugverdienen. Vaak gebeurt die investering dan niet eens en komt het stuk grond in onbruik te staan. In mijn beleving kan die grond veel beter aan dertig jonge kunstenaars verkocht worden, maar die mogelijkheid wordt nu door die grote spelers weggenomen. Wij willen mensen er op wijzen dat ongebruikt terrein tijdelijk anders gebruikt kan worden.’
Waarom gaan jullie niet gewoon in een sociaal huurhuis wonen?
Tim: ‘Ik gedij niet goed in een sociaal huurhuis en zou snel een afkeer krijgen van mijn omgeving. Niet iedereen wil op dezelfde manier wonen, maar de mogelijkheden in Nederland zijn zeer beperkt. Je mag hier niet eens de kleur van je huis bepalen, terwijl dat voor veel sfeer zorgt. Ook kun je je buren niet kiezen, dus daar moet je maar geluk mee hebben. Wij zijn hier samen gaan staan en we maken en bepalen alles zelf. Nu we het aangekleed hebben is het een heel leuk terrein met veel charme.’
Joost: ‘In een sociaal huurhuis is ook veel sociale controle. In een woongroep participeer je en komt iedereen met ideeën. Daardoor is er veel meer saamhorigheid.’
Wat zijn de grote voordelen van hier wonen?
Tim: ‘Als ik het licht uitlaat hoef ik me niet schuldig te voelen, want het is echt de stroom die van de zon afkomt. Het kost me niets. Dat stukje zelfvoorziening geeft echt een heel rustig gevoel. Je wordt ook wakker van het zonlicht in plaats van een wekker en gaat slapen wanneer het donker wordt. Het is ook veel prettiger om bomen te zien dan betonnen muren wanneer je ’s ochtends je ogen opent.’
Max: ‘Je bent bovendien niet afhankelijk van andere mensen. Ons uiteindelijke doel is dan ook om volledig zelfvoorzienend te zijn. Dat lijkt me de meest ontspannen manier van wonen Zover is het nu nog niet, maar het is wel een streven.’
Hoe komen jullie op dit moment dan aan eten en andere producten, nu jullie nog niet volledig zelfvoorzienend zijn?
Tim: ‘Bij sommige bedrijven halen we eten op en met andere bedrijven hebben we afspraken. Een biologische boer uit Groesbeek wist ons ook te vinden en gaf ons een hoop groenten. Veel voedsel kan om bepaalde redenen niet meer worden verkocht, terwijl er niets mis mee is.’
Max: ‘Een bakker die met hart en ziel een brood bakt vindt het ook zonde om dat weg te gooien, dus dan hij brengt het naar ons. We organiseren ook open dagen en eetcafés met voedsel dat anders de prullenbakken ingaat. Voor meubels geldt eigenlijk hetzelfde. De tafels die we hier gebruiken worden niet meer in een café gezet omdat deze een beetje beschadigd zijn, maar je kunt ze nog prima gebruiken. Bij de IKEA zijn ook enorm lange rijen van mensen die iets nieuws willen, terwijl je als je bij Hoogeveldt langsfietst je volgens mij een heel meubilair bij elkaar kunt sprokkelen. Veel van onze meubels maken we ook zelf.’
Wat willen jullie met dit initiatief bereiken?
Tim: ‘Elke stad heeft tegenhangers nodig om dynamisch te blijven. Je wilt niet dat iedereen van acht tot vijf werkt, daarna gaat eten en dan gaat slapen. Op die manier verdwijnen de filosofen en de kunstenaars. Wij en ook veel van onze vrienden zijn kunstenaars. Als zij een ruimte zoeken komen ze al snel in de antikraakwereld terecht en zodra het atelier af is krijgen ze eigenlijk alweer een brief waarin staat dat ze kunnen vertrekken. Kunstenaars krijgen in Nederland niet de vrijheid om zichzelf te ontwikkelen: aan huurhuizen mag niets gedaan worden en de prijzen zijn hoog. Op die manier kunnen jonge mensen niet laten zien wat ze in huis hebben. Het zou mooi zijn als de gemeente met de eigenaar van een ongebruikt pand in gesprek zou gaan en een contract opstelt met een aantal kunstenaars. Op dit terrein willen wij zelf ook voor jonge kunstenaars een plaats bieden.’
Zijn er in Nijmegen al ontwikkelingen aan de gang die in jullie visie de goede kant op gaan?
Tim: ‘Met het Honigcomplex laat de gemeente Nijmegen zien dat ze openstaan voor het tijdig anders gebruiken van gebouwen. In die oude fabriek kunnen creatieve mensen tijdelijk een plaats huren om te werken. de prijzen zijn echter alsnog vrij hoog. Een echte plek voor jonge, nog onbekende kunstenaars is dat nog niet.’
Max: ‘GroenLinks is nu ook bezig met een nieuwe woonvisie waarbij studenten gratis of goedkoop kunnen wonen in ruil voor maatschappelijk werk. Zorg voor de medemens, acceptatie en de omgang met elkaar en de wereld zijn belangrijke waarden. Voor mensen die ideeën hebben met enkel maatschappelijke, maar geen economische waarde, is nu nauwelijks plaats. De gemeente Nijmegen probeert al veel te doen, maar je merkt nog steeds dat er grote vastgoedpartijen en projectontwikkelaars zijn die bepaalde initiatieven tegenwerken.’
De nomaden leven van week tot week en dat bevalt ze goed. Als ze weg moeten, is het volgende terreintje om de hoek, vertelt Tim. Hij heeft er in ieder geval een goed gevoel bij: ‘We verkwisten geen water en voedsel, want zoveel hebben we niet nodig. Dat is oprechter leven. De vrijheid die je krijgt in een woonwagen is bovendien onbetaalbaar. Iedereen werkt samen om er iets van te maken. Meer dan dit heb ik niet nodig. Ik zou nooit meer terug willen.’