Zonder enige inspanning deuren openmaken en een robotarm besturen met je zenuwstelsel. De internationaal bekende cyborg Kevin Warwick maakt het allemaal waar. Volgende week donderdag geeft Warwick in Lux een lezing voor het InScience Festival. ‘We moeten ervoor zorgen dat computers ons niet zullen overheersen. If you can’t beat them, join them.’
Tekst: Annemarie Segeren
Foto’s: Kevin Warwick
Dit artikel verscheen eerder in het tweede nummer van ANS
Als wetenschapper en hoogleraar in de cybernetica houdt de Britse Kevin Warwick zich bezig met het samenbrengen van mens en robot. Dat neemt hij letterlijk. Tijdens zijn eerste experiment in 1998 liet hij onder begeleiding van een team wetenschappers en een chirurg een tijdelijke chip in zijn arm implanteren. Hiermee kon hij lichten aanmaken en deuren openen zonder enige handeling daarvoor te verrichten. In 2002 werd met Project Cyborg 2.0 zijn zenuwstelsel zelfs gekoppeld aan een robothand. Bewoog hij zijn eigen hand, dan deed de mechanische hand precies hetzelfde.
‘Tijdens mijn experimenten voelde ik mij meer dan een mens’, vertelt Warwick. Hij doet dingen die gewone mensen alleen in sciencefictionfilms zien. Na de twee geslaagde experimenten hoopt hij in de toekomst zelfs via breinsignalen met andere mensen te communiceren.
ANS spreekt de cyberneticus over het mechanisch upgraden van de mens. Dit gaat niet door middel van hersensignalen, maar gebeurt ouderwets via een telefoongesprek.
Wat kon u doen met de chip van het eerste experiment in uw arm?
‘Technisch gezien was dit een relatief makkelijk onderzoek. Ik had een identificatiechip in mijn arm die gelezen kon worden door het computersysteem van het gebouw. Op bepaalde punten in het gebouw was een sensor geplaatst. Als ik daar langs liep, gebeurde er iets. De chip kon helaas alleen deuren voor me openen, lichten aandoen en me begroeten. Achteraf gezien hadden het team en ik er ook voor kunnen zorgen dat er koffie voor me werd gezet of mijn bad volliep. Het experiment draaide er echter niet om de chip zoveel mogelijk verschillende taken geven. Het belangrijkste resultaat was het besef bij ons en de rest van de wereld dat mens en machine één kunnen worden. Toen ik verbonden was met het gebouw, was het onduidelijk waar mijn lichaam eindigde en het gebouw begon.’
‘Toen ik verbonden was met het gebouw, was het onduidelijk waar mijn lichaam eindigde en het gebouw begon.’
Waarin verschilde de chip die u kreeg tijdens Project Cyborg 2.0 met die van het eerste experiment?
‘Dit project was een veel ingrijpender onderzoek. Ook hierbij kreeg ik een chip in mijn arm geïmplanteerd. Deze chip was niet verbonden met een computersysteem, maar stond in contact met mijn zenuwstelstel. In feite bestaat het zenuwstelsel uit een heleboel draden waar elektrische signalen door gaan, zodat je bepaalde delen van je lichaam kan bewegen. De chip zorgde er simpelweg voor dat die draden werden herschikt. Wanneer ik mijn hand bewoog, werden er signalen naar mijn hersenen gestuurd. Mijn neurale signalen werden tijdens dat experiment door de chip opgepikt en naar de robothand gezonden. Hierdoor kon ik een derde hand in Engeland besturen, terwijl ikzelf in New York was.’
Hoe voelde dit?
‘Dit voelde gewoon als een extra hand die ook deel van mij was. De hand was als een verlenging van mijn lichaam. Ik had het van tevoren niet gedacht maar ik voelde me erg krachtig, veel sterker dan een mens. Het experiment maakte me bewust van de mogelijkheden voor de toekomst. Ik denk dat op korte termijn implantaten zullen worden gebruikt om mensen op therapeutische basis te helpen, bijvoorbeeld bij een verlamming. Op lange termijn zullen deze voor alle mensen zijn. Met een implantaat kunnen je hersenen op de ene plek zijn, maar het lichaam kan overal naartoe waar je wil.’
Gaat het niet tegen de natuur in om gezonde mensen te voorzien van een chip die hen intelligenter maakt?
‘Voor alle mensen geldt dat iets wat onze hersenen nu niet kunnen, met techniek wel mogelijk wordt. Gezonde mensen bestaan in feite niet, want het menselijk brein werkt heel beperkt en heeft veel minpunten. Het is slecht in herinneren en kan alleen in lengte, breedte en hoogte denken. Computers kunnen daarentegen wel tien dimensies aan. Kunstmatige intelligentie en machines presteren op sommige terreinen beter dan onze hersenen. Als we van die technologie gebruik kunnen maken, zal het menselijk brein aanzienlijk verbeteren. Je zou het geheugen bijvoorbeeld kunnen uitbesteden aan een extern apparaat, zodat je zelf niets meer hoeft te onthouden. Dat maakt het huidige onderzoek naar Alzheimer overbodig, omdat onze hersenen dan op een geheel andere manier zullen werken.’
‘Het menselijk brein werkt heel beperkt en heeft veel minpunten.‘
Wat gebeurt er met ons lichaam als al deze ontwikkelingen werkelijkheid worden?
‘Het fysieke lichaam is er in feite alleen om je hersenen rond te dragen. We moeten eerst onderzoek doen naar hoe de hersenen kunnen leven zonder het lichaam. Daarna moet het brein voorzien worden van implantaten en hoeven we ons geen zorgen meer te maken over ziektes als kanker, want dan zijn we alleen onze hersenen. Ik denk dat over 100 jaar het lichaam minder belangrijk zal zijn. Dan kunnen we zoals in The Matrix gelukkiger leven en elke realiteit zien die we willen.’
Laat u in uw volgende experiment dan een chip in uw brein implanteren?
‘Dat zou ik graag willen laten doen, zodat ik een nieuwe vorm van communicatie kan onderzoeken. Dit is een van de belangrijkste eigenschappen van de mens. Het gaat bij dit onderzoek niet om het lezen van elkaars gedachten, maar door een soort telepathie zou ik hersensignalen willen sturen naar de hersens van iemand anders en andersom. Mijn team en ik zijn nog over dit experiment in gesprek. De technologie is er en we hebben een chirurg die bereid is om de operatie uit te voeren. Een hersenoperatie is echter risicovol. Mijn vrouw wil daarom niet dat ik het doe, maar ik zou het graag willen. You only live once.’
Moeten we ons tegen deze ontwikkelingen verzetten?
‘Op dit moment heeft nog nooit iemand signalen tussen menselijke hersenen verzonden of in meerdere dimensies gedacht. We weten dus niet hoe dit zal zijn en het heeft daarom denk ik nu geen zin om hier tegen te protesteren. Meer experimenten zijn nodig om erachter te komen hoe bepaalde dingen werken. Dan pas kunnen we beoordelen welke ontwikkelingen goed zijn en welke gevaarlijk kunnen zijn voor de samenleving. Toch is het belangrijk om steeds vragen te blijven stellen. Dat houdt onderzoekers scherp. Positieve resultaten zullen snel leiden tot commerciële interesse. Dat zal de technologische ontwikkelingen alleen maar versnellen. Dat betekent niet dat iedereen deze nieuwe technologie meteen zal omarmen. Sommigen zullen als gewone mensen willen achterblijven. Die keuze vind ik dom, want dan kan het zijn dat robots de overhand over hen nemen. Dat zou al rond 2050 kunnen gebeuren. Ik wil niet dat dat gebeurt en heb daarom de voorkeur voor het upgraden en verbeteren van mensen. If you can’t beat them, join them.’
Is de overheersing van robots een realistisch toekomstscenario?
‘De technologie ontwikkelt zich tegenwoordig zo snel, dat het zeker mogelijk is dat robots beter worden dan mensen. Over apparaten die zich maar op één taak hoeven te richten, zoals koffiezetapparaten, hoef je je gelukkig geen zorgen om te maken. Bij machines in bijvoorbeeld de financiële en militaire sector wordt kunstmatige intelligentie toegepast. Daar moeten we mee opletten. Systemen die leren en zelf bepalen wat ze doen kunnen gevaarlijk zijn. We moeten niet willen dat een machine uit zichzelf besluit iemand te doden. Zulke kunstmatige intelligentie moeten we tegenhouden, maar praktisch gezien zou ik niet weten hoe.’
‘Rond 2050 zouden robots de overhand kunnen nemen.‘
Kunnen we niet met robots over de overheersing praten?
‘Mensen en machines denken op hun eigen manier. Het bewustzijn van een apparaat zal anders zijn door een eigen zintuiglijkheid en fysieke mogelijkheden. Machines hebben andere ethische standpunten en waarden. Hoe machines oordelen, zouden wij niet kunnen begrijpen. Net zoals dat koeien en wespen anders dan mensen denken. In theorie zou je een robot kunnen ontwikkelen waar het bewustzijn heel sterk lijkt op dat van een mens. Ik zie echter niet in waarom je dat zou willen doen. Die machine heeft geen praktisch nut, omdat er genoeg mensen bestaan.’
Wat zou er op het gebied van cybernetica mogelijk kunnen zijn over 500 jaar?
‘Dan zullen mensen zoals de Borg uit Star Trek zijn. Dat is een gemeenschap van cyborgs die steeds op zoek is naar nieuwe wezens om mee te assimileren. Over 500 jaar zullen we allemaal met elkaar zijn verbonden, brein met brein. Het lichaam is niet meer nodig, onze hersenen zijn dan wat we zijn. Dt betekent niet dat we geen fysieke verwezenlijking meer hebben, die kan zijn wat we maar willen.’