Roller derby is een snelle contactsport uit Amerika, die ook in Nederland steeds meer terrein wint. Uniek aan de sport is dat ze wordt gespeeld op rolschaatsen. ANS haalde de helm en kniebeschermers uit de kast en bezocht de dames van het Nijmeegse team, de Roadkill Rollers.
Tekst: Julia Mars
Foto’s: Ted van Aanholt
Dit artikel verscheen eerder in de vierde editie van ANS.
Stoten uitdelen, vallen en blauwe plekken oplopen is bij roller derby de normaalste zaak van de wereld. Bij deze snelle contactsport strijden twee teams tegen elkaar op een ovale baan. Door elkaar in te halen, worden er punten gescoord. Dit gaat niet zomaar, want de teams mogen elkaar dwarsbomen. Deze ruige sport wordt voornamelijk door vrouwen beoefend. Zo zijn er tegenover de twintig damesteams die Nederland telt slechts vier herenteams te vinden. In sporthal De Horstacker staan twee rivaliserende teams, de Roadkill Rollers uit Nijmegen en de Black Sheep Honey Rollers uit Middelburg, zich aan de zijlijn voor te bereiden op de wedstrijd van vandaag. De stemming zit er goed in: de tribune zit vol en de mascotte van de Black Sheep Honey Rollers, Shaun het Schaap, rent vrolijk rond. Mischa Crolla, teamcaptain van de Roadkill Rollers, is zich aan het opwarmen op de baan. Volledig uitgerust met helm, knie- en elleboogbeschermers is ze al helemaal klaar voor de wedstrijd.
Geen doorsnee wedstrijd
‘Doordat derby nog niet zo’n grote sport is in Nederland, zijn er geen competities zoals bij voetbal’, legt Crolla uit. ‘Daarnaast heb je veel vrijwilligers nodig, zoals scheidsrechters en scoretellers. Bij elkaar opgeteld zijn dat bijna meer mensen dan skaters zelf. Omdat het moeilijk is zoveel vrijwilligers bij elkaar te krijgen, spelen we maar zo’n twee thuiswedstrijden per jaar. Wanneer het eenmaal zo ver is, maken we er een uitgebreid evenement van.’ Een spektakel is het zeker. Uit de speakers knalt harde punk en langs de kant staan kraampjes waar je derby merchandise zoals helmen, shirts en rolschaatsen kunt kopen. In de kantine wordt zelfgebakken cake en quiche geserveerd. Ongeduldig schaatsen er spelers in het rond en herhaaldelijk is een luide yell te horen. De teams hebben er duidelijk veel zin in.
Elke keer wanneer er een stoot wordt uitgedeeld, leeft het publiek uitbundig mee.
‘Een energieke houding is een belangrijk aspect van de sport’, vertelt Crolla vlak voordat de wedstrijd begint. ‘Als aanvoerder probeer ik het team flink op te jutten met een peptalk, zodat we met zoveel mogelijk energie kunnen beginnen. Daarnaast is sportiviteit ook belangrijk, omdat het een contactsport is. Tijdens de wedstrijd moet je veel klappen kunnen incasseren, maar na af loop is het gedaan met de rivaliteit. Ruzie zoeken met de tegenstander is er niet bij.’
Derby 101
Dat je veel klappen krijgt op de baan, wordt al snel duidelijk. Zodra de wedstrijd begint, beuken de dames meteen flink op elkaar in. Bij derby worden er punten gescoord wanneer de aanvaller van het ene team, de jammer, het andere team inhaalt. De overige teamleden vormen een blokkade, waarmee ze proberen de jammer van de tegenstander tegen te houden en die van henzelf erdoor te laten. Hierbij mogen ze de leden van het andere team wegduwen. Aan het contact zijn echter wel regels verbonden. Wanneer onderarmen of onderbenen worden gebruikt, kan er een penalty worden uitgedeeld aan de speler. Bij zeven penalty’s moet ze de baan verlaten en speelt het team zonder haar door. Het spel gaat snel, en het is niet ongebruikelijk dat de puntentelling tot in de honderdtallen oploopt.
Na dertig minuten is de eerste helft voorbij. De Roadkill Rollers staan voor en in de kleedkamer staan de spelers bol van de adrenaline. ‘Lekker bezig, Tiny!’ roept een bezwete teamgenoot naar Crolla. ‘Binnen het team heeft iedereen een bijnaam, zo heet ik bijvoorbeeld Tiny Thunder’, legt ze uit terwijl ze haar helm afdoet. ‘Derby komt oorspronkelijk van de showderby uit de jaren dertig. Dat waren vooral vrouwen in kor te rokjes die elkaars haren uittrokken op de baan, een beetje vergelijkbaar met showworstelen. Tegenwoordig is het veel meer een echte sport. De bijnamen zijn een van de weinige rituelen die nog zijn overgebleven uit die tijd.’
In de tweede helft zetten de dames nog een tandje bij en er wordt nog meer geduwd en gebeukt dan in de eerste ronde. Elke keer wanneer er een goede stoot wordt uitgedeeld, leeft het publiek uitbundig mee. Ondanks dat het de eerste wedstrijd ooit is van het Middelburgse team, maken ze het de Nijmeegse dames niet makkelijk. De score blijft lang gelijk staan, maar uiteindelijk slagen de Roadkill Rollers er dan toch in: ze winnen de wedstrijd met 258 punten tegenover een score van 218 voor de Black Sheep Honey Rollers. Na af loop wordt er traditiegetrouw een triomfboog gevormd door het publiek, om de spelers te bedanken. Onder begeleiding van muziek skaten de spelers langs en worden ze nog een laatste keer geprezen door de omroeper.
Moshpit op rolschaatsen
‘De combinatie van adrenaline en saamhorigheid is wat de sport zo aantrekkelijk voor me maakt’, zegt Crolla terwijl ze uitgeput in de kantine neerploft met een tosti in haar hand. ‘Tijdens de wedstrijd doen we er alles aan om elkaar onderuit te halen, maar na af loop maken we er met zijn allen een feestje van.’ Een feestje is het zeker. De twee teams kennen elkaar goed en feliciteren elkaar met high fives en knuffels. ‘De roller derbywereld vormt een hechte gemeenschap, waar je met open armen wordt ontvangen. De sport is voor mij echt een uitlaatklep.’ Crolla neemt even de tijd om haar tosti te eten. ‘Het heeft me niet alleen fysiek, maar ook mentaal geholpen. Ik ben namelijk een tijd lang depressief geweest. Blijven trainen en samen met het team zijn, heeft me door deze periode heen gesleept. Derby brengt enorm veel liefde met zich mee.’
Ze hervat haar verhaal met een glimlach. ‘In eerste instantie dacht ik dat de sport niets voor mij zou zijn. Toen ik er voor het eerst over hoorde, dacht ik: “sporten? Ik ben alleen sportief in de kroeg!” Later ben ik me er toch maar eens in gaan verdiepen en kwam ik erachter dat het eigenlijk gewoon moshpitten op rolschaatsen is. Ik ben een echte metalhead, dus toen was ik snel overtuigd.’
Serieuze sport
Derby staat bekend om haar ruigheid, maar van dit soort vooroordelen heeft Crolla weinig last. ‘Mensen weten meestal niet wat het is, omdat het een kleine sport is. Ik heb maar een keer een vervelende reactie gehad. “Dus jij bent zo’n chick die andere mensen beukt. Dat vind ik echt super geil”, zei diegene. Ik neem mijn sport serieus, dus zo’n opmerking kan ik niet waarderen.’
‘Derby is een sport waarvoor je fysiek en mentaal een dikke huid moet hebben.’
Crolla werpt een blik op haar teamgenoten bij de bar, die onder het genot van een beker thee hun overwinning aan het vieren zijn. ‘Toen ik begon, heb ik me wel afgevraagd: zoveel vrouwen bij elkaar, gaat dat wel goed? Maar eigenlijk hebben we tot nu toe nooit problemen gehad. Derby is een sport waarvoor je zowel fysiek als mentaal een dikke huid moet hebben. Mensen die geen klappen kunnen incasseren, blijven dan ook niet zo lang hangen. Daarom is het belangrijk dat je als team goed op elkaar bent afgestemd. Zelf speel ik de sport nu zo’n drie jaar, maar er is nog steeds veel dat ik kan leren.’
Begin februari 2018 vindt het wereldkampioenschap roller derby plaats in Manchester. Het Nederlandse team is ook uitgenodigd, maar helaas zitten hier nog geen spelers van de Roadkill Rollers bij. ‘Wij bestaan ook nog maar drie jaar’, vertelt Crolla. ‘Maar dat geeft ons alleen maar meer reden om extra hard te trainen.’