Home Reportage Je weet niet wat je mist

Je weet niet wat je mist

door Redactie

Veel studenten checken wanhopig om de minuut sociale media, uit angst om iets te missen. Zij zouden last hebben van Fear Of Missing Out. Wat houdt dit in en is het een nieuw fenomeen?

Tekst: Noor de Kort
Illustratie: Carmen Groenefelt

Dit artikel verscheen eerder in de zevende editie van ANS

Je hebt vanavond geen zin in eindeloos ouwehoeren en te veel bier drinken in de kroeg. Je zet je telefoon uit, logt uit op Facebook, Twitter en Instagram en kruipt op de bank om een leuke serie te kijken. Net liggend op de bank vraag je je af waar je vrienden het nu over hebben, wat voor foto’s ze op Facebook plaatsen en wat ze ervan vinden dat jij niet mee op stap bent.

Steeds meer studenten zijn bang om iets te missen en maken zich druk over wat anderen ervan vinden als ze besluiten een avond over te slaan. Om steeds op de hoogte te blijven, zijn ze ieder moment van de dag bereikbaar. Als je jezelf hierin herkent, zou je wel eens last kunnen hebben van Fear of Missing Out (FOMO). Wat houdt FOMO in en is deze angst nieuw?

FOMOmentje
Journalist Lisanne van Sadelhoff schreef vorig jaar voor de Volkskrant het artikel ‘Leg die telefoon gerust eens weg’ waarin ze uit de doeken deed aan FOMO te lijden. Ze omschrijft FOMO als de angst om sociale activiteiten te missen. Ze herkende dit gevoel voor het eerst bij zichzelf toen ze eens zat te eten met teamgenoten. Toen duidelijk werd dat ze niet mee kon gaan lasergamen met haar team, baalde ze daarvan. ‘Een van mijn vriendinnen vroeg: “Heb je FOMO?”’

Sociale media zorgen ervoor dat alles wat je zou kunnen missen, zichtbaar is.

FOMO wordt vaak in verband gebracht met sociale media. Deze zorgen er namelijk voor dat alles wat je zou kunnen missen, zichtbaar is. Vervolgens blijf je inloggen, om te voorkomen dat je iets mist. Wanneer dat wel gebeurt, loop je namelijk de kans ergens niet over mee te kunnen praten, om vervolgens buiten de boot te vallen. Van Sadelhoff vertelt dat haar angst om een activiteit te missen op een gegeven moment belangrijker werd dan de activiteit zelf. ‘Ik wilde overal bij zijn met als gevolg dat ik ook dingen ging doen met vriendinnen waar ik eigenlijk geen reet zin in had, alleen maar uit angst om er niet bij te zijn.’

‘Zelfs als je iets belachelijks doet, word je nog niet uit de maatschappij verbannen.’

Joint to join
Bij sommige mensen leidt het rekening houden met de hele wereld tot een sociale angst. Marc Verbraak, klinisch psycholoog en bijzonder hoogleraar Gezondheidszorg-Psychologie aan de Radboud Universiteit (RU), vertelt dat bij deze angst de beoordeling door anderen centraal staat. ‘Sociale angst heeft te maken met de opvattingen die mensen hebben over zichzelf, maar ook over hoe anderen hen zullen beoordelen.’

tekening Carmen

Vaak ontwikkelt sociale angst zich tijdens de pubertijd, omdat mensen dan meer gaan nadenken over zichzelf en wat anderen van hen vinden. De manier waarop de angst zich uiteindelijk openbaart hangt sterk samen met de levensfase waarin je verkeert, vertelt Gero Lange, onderzoeker bij de afdeling Klinische Psychologie aan de RU. ‘Als jongere kan het heel belangrijk zijn dat je hip bent en de goede kleding hebt. Tijdens je studie kan sociale angst zich bijvoorbeeld uiten bij de keuzes om wel of geen jointje aan te nemen of om wel of niet veel te drinken.’ Verbraak voegt toe: ‘De ideeën die mensen hebben over wat anderen van hen denken, zijn vaak irreëel.’ Mensen beelden zich doemscenario’s in over wat er zou gebeuren als ze niet voldoen aan bepaalde verwachtingen. Volgens Lange is iets in het geval van sociale angst echter nooit zo erg als men denkt. ‘Zelfs als je iets belachelijks doet zoals het heel vals zingen van een liedje op het station, word je nog niet uit de maatschappij verbannen. Misschien kijken er een paar mensen vreemd op, maar het zal geen invloed hebben op hoe vrienden je zien.’

‘Mensen hebben altijd al de angst gehad om te worden buitengesloten.’

Wat niet weet, wat niet deert
Volgens Lange ervaart iedereen wel een bepaald niveau van sociale angst. ‘Bijna iedereen vindt het presenteren voor een groot publiek spannend, alleen niet iedereen raakt al bij de gedachte eraan in paniek.’ Ook bij FOMO is dit het geval. Niet iedereen doet dingen tegen zijn zin in, uit angst om iets te missen, maar veel mensen checken wel herhaaldelijk hun WhatsApp, Facebook en Twitter. Van Sadelhoff vond het aanvankelijk een grote stap om te publiceren dat ze leed aan FOMO, maar ontdekte dat zij niet alleen stond in haar bevindingen. ‘Toen ik rondvroeg bij vrienden of ze zich in mijn verhaal herkenden, vlogen de reacties me om de oren. Ik denk dat iedereen in bepaalde mate last heeft van FOMO, in ieder geval mensen die gevoelig zijn, leuke dingen willen doen en graag ergens bij horen.’

De term FOMO is pas enkele jaren bekend, maar de angst zelf is dat niet, vertelt Verbraak. ‘FOMO is een nieuwe, populaire term, maar eigenlijk gewoon een specifiekere uitdrukking van wat we al jaar en dag kennen als sociale angst.’ De angst om dingen te missen is ook niet nieuw, vervolgt hij. ‘Ik klink nu echt als een opa, maar in mijn tijd – van voor de mobiele telefoon en sociale media – was het op school belangrijk dat je bepaalde televisieprogramma’s had gezien. Als je die niet had gekeken, kon je niet meepraten en daar kon je dan enorm mee zitten.’

Ook Van Sadelhoff denkt dat sociale media de kans op het ontstaan van FOMO alleen vergroten, maar dat ze niet de enige veroorzaker zijn. ‘Mensen hebben altijd al de angst gehad om te worden buitengesloten. FOMO heeft dus niet per se te maken met sociale media, maar vroeger hadden we het minder snel door als we werden buitengesloten. Wanneer er nu een foto op Facebook wordt geplaatst en je ziet jezelf er niet op staan, kan FOMO opspelen.’

Het facebooken, twitteren en appen gaf blijkbaar aanleiding tot het benoemen van iets wat al langer bestond. Bang zijn om iets te missen is niet iets nieuws, maar wel iets waar meer mensen last van hebben dan vroeger door sociale media. Mensen worden er nu vaker mee geconfronteerd als ze iets missen. Volgens Van Sadelhoff is de kunst van het niet-weten daarom de oplossing voor FOMO. ‘Kijk niet meer op Facebook als je hebt besloten om op zaterdagavond in je lelijke joggingpak op de bank te hangen. Als je alle leuke dingen die voorbij komen, moet meemaken, zit je binnen no time overspannen op de bank.’

Laat een reactie achter

Gerelateerde artikelen