Massive Open Online Courses schieten als paddenstoelen uit de grond in Nederland. De Radboud Universiteit is echter een eigenwijze kabouter en gaat niet mee in deze ontwikkelingen. De RU doet zichzelf en haar studenten hiermee tekort.
Tekst: Vera Crienen
Illustratie: Jurgen Tesselaar
Dit artikel verscheen eerder in het vijfde nummer van ANS
Massive Open Online Courses (MOOCs) zijn gratis online cursussen waar iedereen zich voor kan inschrijven. Deze bestaan niet alleen uit online colleges en lesstof, maar ook uit opdrachten die via het internet moeten worden ingeleverd. Een MOOC is een compleet op zichzelf staande cursus die duizenden deelnemers kan hebben.
Minister Bussemaker van Onderwijs startte vorig jaar de stimuleringsregeling Open en Online Onderwijs, omdat ze wil dat hogeronderwijsinstellingen meer gaan experimenteren met online onderwijs in hun opleidingen. Bussemaker stelt tot 2018 in totaal een miljoen euro per jaar beschikbaar voor projectvoorstellen van instellingen, zoals de ontwikkeling van een MOOC. De Technische Universiteit Delft, Universiteit Leiden (UL), Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en andere Nederlandse universiteiten zijn al enkele jaren bezig met het maken of gebruiken van MOOCs.
De Radboud Universiteit (RU) is een van de universiteiten die nog mist in dit rijtje. Ondanks de vele ontwikkelingen op het gebied van MOOCs blijft de RU terughoudend ten opzichte van deze vernieuwende vorm van onderwijs. De RU heeft niet alleen zichzelf daarmee, maar benadeelt ook haar studenten.
MOOC-power
Zowel Minister Bussemaker als de deelnemende universiteiten zien kansen in het gebruik van MOOCs. Volgens Michiel Hendrikx, woordvoerder van het ministerie van Onderwijs, geven MOOCs de mogelijkheid voor instellingen om gebruik te maken van het beste onderwijs van over de hele wereld. ‘De student profiteert hier direct van en kan breder dan alleen binnen de eigen instelling op zoek naar uitleg, verdieping en verbreding’, stelt Hendrikx. MOOCs vergroten volgens hem daarnaast de toegankelijkheid van het onderwijs. ‘Daardoor krijgt de student meer keuzemogelijkheden in zijn studieprogramma.’ Universiteiten profiteren zelf ook van MOOCs. Gideon Shimshon, directeur van het Centre for Innovation van de UL, noemt internationale verspreiding van kennis een van de belangrijkste redenen voor het maken van MOOCs. ‘Als publieke organisatie streeft een universiteit naar wereldwijde kennisverspreiding en dat is mogelijk met MOOCs’, vertelt hij.
‘We hebben 22 duizend studenten aan onze universiteit, maar met de MOOCs bereiken we 350 duizend mensen in meer dan 180 landen’
De UL is de eerste onderwijsinstelling in Nederland die begon met het maken van een MOOC in 2013. Inmiddels staan er vijftien cursussen online die massaal worden gevolgd. ‘We hebben 22 duizend studenten aan onze universiteit, maar met de MOOCs bereiken we 350 duizend mensen in meer dan 180 landen’, zegt Shimshon. MOOCs geven een universiteit de mogelijkheid om zichzelf internationaal te profileren. Tom Spits, MOOC-coordinator van de RUG, vertelt dat duizenden mensen zich inschrijven voor hun MOOCs. De eerste MOOC van de RUG werd in 2014 gelanceerd en op dit moment staan er vijf verschillende cursussen online. ‘Je kunt dit zien als reclame voor je instituut. Wanneer veel mensen zich inschrijven en vervolgens de kwaliteit van de cursus goed beoordelen, zorgt dat voor een goede, wereldwijde reputatie’, legt hij uit.
Eigenzinnige RU-kabouter
Ondanks de voordelen staat de RU niet te springen om MOOCs. Volgens Martijn Gerritsen, woordvoerder van de RU, wordt ICT op de RU als ondersteuning van onderwijs gebruikt. ‘ICT is geen doel op zichzelf, maar een middel om ons onderwijs te verbeteren. We houden de ontwikkelingen rond MOOCs in de gaten en zullen het zeker niet nalaten de mogelijkheden die ons onderwijs kunnen verbeteren, te gebruiken’, verklaart Gerritsen. MOOCs vallen blijkbaar op dit moment niet onder die mogelijkheden. Ze passen niet in de onderwijsfilosofie van de universiteit volgens Gerritsen. De RU vindt het namelijk belangrijk om studenten en docenten met elkaar te verbinden. ‘Studeren aan de RU doe je niet alleen thuis achter je computer, kijkend naar een online cursus. Het is een proces dat je met elkaar doet, waarbij persoonlijk contact belangrijk is. Daarom hebben wij geen MOOCs’, legt Gerritsen uit.
Massaal maar persoonlijk
Het gebruik van MOOCs in het onderwijs hoeft echter helemaal niet te betekenen dat het persoonlijk contact tussen studenten en docenten op de campus minder belangrijk wordt. Shimshon vindt dat die fysieke ontmoeting juist effectiever wordt met MOOCs. ‘Hoe groter de groep studenten, hoe groter en onpersoonlijker de hoorcolleges worden.
‘In hetzelfde aantal contacturen als normaal kunnen de studenten meer diepgang bereiken.’
Door een MOOC in te zetten, kunnen de studenten thuis online het college bestuderen. Tijdens het college op de campus, dat niet verdwijnt door het inzetten van MOOCs, wordt in kleinere groepen gediscussieerd en samengewerkt bij projecten of opdrachten. In hetzelfde aantal contacturen als normaal kunnen de studenten meer diepgang bereiken’, redeneert hij. Shimshon denkt dat MOOCs er over vijf jaar heel anders uit zullen zien vanwege de snelheid waarmee digitale ontwikkelingen in het onderwijs veranderen. Toch vindt hij het belangrijk om hier mee te experimenteren. ‘Het is belangrijk daar nu veel van te leren. Op die manier weet je als instelling waar je precies mee te maken hebt en kun je er een mening over vormen’, vertelt Shimshon.
Ook Spits vindt dat de onderwijsfilosofie van de RU niet in strijd hoeft te zijn met het gebruik van MOOCs. ‘In Groningen vinden we de binding tussen docenten en studenten zeker belangrijk. Een component van het onderwijs zal altijd op de campus zijn’, vertelt hij. Op de RUG worden MOOCs bijvoorbeeld gebruikt om Small Private Online Courses (SPOCs) te maken. Een SPOC is een online cursus met een beperkt aantal studenten van de eigen instelling. Studenten binnen een bepaalde opleiding delen hun kennis en ervaring online, maar blijven elkaar ook op de campus ontmoeten tijdens colleges. ‘Door het werken met MOOCs hebben we ervaring gekregen in de techniek van online lesgeven, we gebruiken namelijk veel materiaal van onze MOOCs voor de SPOCs’, legt Spits uit.
Omarm de MOOC
De RU doet zichzelf en haar studenten tekort door terughoudend te blijven met het gebruik van MOOCs. De voordelen van MOOCs voor studenten zijn toegang tot het beste onderwijs en meer keuzemogelijkheden in het studieprogramma. Als een koppige kabouter laat de RU een kans om haar onderwijs wereldwijd te verspreiden en zich internationaal te profileren, aan de neus voorbijgaan. Dat de RU deze voordelen voorlopig wilt laten schieten is jammer en haar motivatie daarvoor is niet afdoende. Meegaan met de ontwikkelingen van online onderwijs zonder de eigen onderwijsfilosofie te verliezen, kan op allerlei manieren. In plaats van veilig in haar boomholletje af te wachten, zou de RU bovenop de ontwikkelingen moeten zitten.