Home VermaakAns geeft raad ANS geeft raad: liegen

ANS geeft raad: liegen

door Redactie

In ANS geeft raad bepalen studenten zelf de collegestof. ANS schakelt deskundigen in voor praktisch advies over alledaagse kwesties en maakt hieruit de balans op. Deze keer geven een sociotherapeut, ex-rechercheur en psycholoog antwoord op de vraag: hoe kom ik weg met een leugen?

Tekst: Dennis van der Pligt en Bas van Woerkum
Illustratie: Jeroen Wintraecken

Dit artikel verscheen eerder in het vijfde nummer van ANS

Frank van Marwijk, sociotherapeut, lichaamstaalexpert en schrijver van het boek Manipuleren kun je leren
‘Vertoon als je liegt geen gedrag dat mensen van een leugenaar verwachten. Mensen hebben allerlei clichés in hun hoofd over leugenaars. De drie grootste zijn dat ze altijd wegkijken, het gezicht aanraken en hun benen niet stil kunnen houden. De waarheid van deze clichés wordt door onderzoek eerder weerlegd dan bevestigd, maar die stereotype verwachtingen zijn zo wijdverbreid dat mensen deze geloven. Houd dus oogcontact, raak je gezicht niet aan en houd je benen onder de tafel.
‘Geloof de leugens door ze voor jezelf te verantwoorden. Dat is mogelijk door de cognitieve dissonantie te verlagen: je probeert twee tegenstrijdige gedachten te verenigen in een middenweg die je zelf kunt accepteren. Je vindt je baan bijvoorbeeld geweldig, maar je baas jou niet. Wanneer je wordt ontslagen, maak je jezelf wijs dat die baan eigenlijk niet iets voor jou was, in dit geval vanwege de baas. Op deze manier wordt de leugen een soort waarheid en breng je deze overtuigender.
‘Spreek nonchalant bij het verspreiden van leugens en toon enige desinteresse. Hoe zichtbaarder het is dat je het onderwerp waarover je liegt belangrijk vindt, hoe nerveuzer je overkomt.
‘Als je liegen moeilijk vindt, kun je ten slotte de telefoon gebruiken. Als je belt of een bericht stuurt, kan de ander jouw gezicht niet lezen. Schat wel goed in wat je doet. Het feit dat je de ander niet persoonlijk wilt spreken kan juist verdacht zijn. Als de ander vermoedt dat je bijvoorbeeld bent vreemdgegaan, kan je beter even langsgaan.’

Guido de Ville, ex-rechercheur, docent verhoortechnieken en schrijver van de boeken Het grote leugenboek en Leer liegen
‘Maak de leugen niet te ingewikkeld. Als je te veel moet onthouden, val je bij detailvragen door de mand. Het is daarom verstandig om niet alles meteen prijs te geven. Wees goed geïnformeerd over het onderwerp waar je over spreekt. Als een automechanicus mij iets wil wijsmaken over een auto, krijgt hij dat heel gemakkelijk voor elkaar. Ik heb daar namelijk geen enkel verstand van.
‘Om je verhaal aannemelijker te maken, doe je na een tijd alsof je eerder in het verhaal informatie bent vergeten te vertellen. Een serie gebeurtenissen die je perfect van voren naar achteren vertelt, is meestal minder betrouwbaar dan een rommelig verhaal. Als je perfect chronologisch vertelt, heb je het verhaal waarschijnlijk voorbereid. Dit hoef je niet te doen wanneer je de gebeurtenissen uit je geheugen haalt. Blijf daarom dicht bij de waarheid.
‘Stop een ongeloofwaardig, maar waar element in je verhaal, dat zo onwaarschijnlijk is voor de ander dat hij het gaat controleren. Als het dan echt gebeurd blijkt te zijn, creëer je een grote voorsprong. Goede leugenaars gebruiken deze techniek vaak. Details die men niet verwacht, kunnen je ook helpen. Maak je leugens aannemelijker door zintuigelijke ervaringen toe te voegen als kleur, geur en smaak. Door deze methoden groeit het vertrouwen in je bij de ander. Dat creëert argeloosheid.’

Job Boersma, psycholoog en schrijver van het boek Ik weet dat u liegt
‘Voorbereiding is alles. Zorg ervoor dat je een goed verhaal paraat hebt, dat je van achter naar voren kent. Wanneer je gebeur tenissen alleen chronologisch kan ver tellen, wordt duidelijk dat het verhaal is verzonnen. Je bedenkt een verhaal immers van voren af aan.
‘Alles wat afleidt van de inhoud, is handig om voor een leugen te gebruiken. Het inspelen op emoties is een techniek om dit te doen. Door bijvoorbeeld tegen je par tner te zeggen “als je nu doorvraagt, verpest je onze relatie”, laat je de ander terugschrikken om verder onderzoek te doen. Ook kun je à la Lance Armstrong de tegenaanval inzetten. Toen aan hem werd gevraagd of hij doping gebruikte, zei hij: “Hoe kun je mij nou beschuldigen? Ik ben net genezen van kanker. Dit is gewoon riooljournalistiek.” De volgende dag hadden journalisten het alleen over hoe Armstrong onheus was bejegend.
‘De acute dementie is ook een veelgebruikte leugentechniek. Door te doen alsof je iets niet meer weet, dwing je de ander in een welles-nietesmodus. Het gesprek valt hierdoor snel stil, omdat een ander moeilijk kan achterhalen of je iets echt bent vergeten.
‘Tot slot zijn er mensen die niet kunnen liegen. Die moeten het gewoon echt niet doen.’ 

ANSvrouwDe balans van ANS
1. Bereid je verhaal goed voor. Leer het van achter naar voren uit je hoofd.
2. Gebruik afleidingstechnieken. Doe een tegenaanval of speel in op de emoties van de ander.
3. Zeg dat je het niet meer weet, het liefst op een nonchalante manier.
4. Voorkom dat je verhaal onnodig ingewikkeld wordt. Verander de waarheid slechts een beetje.
5. Maak het geheel een beetje rommelig. Een perfect, chronologisch verhaal klinkt voorbereid en dus gelogen.
6. Voeg enerzijds ongeloofwaardige elementen die toch waar zijn en anderzijds specifieke details toe. Zo win je vertrouwen.
7. Voldoe niet aan clichés. Mensen denken bijvoorbeeld dat je wegkijkt als je liegt, houd dus oogcontact.
8. Maak jezelf wijs dat je leugen waar is. Als je jezelf kan overtuigen, geloven anderen je ook eerder.
9. Wanneer je je ledematen en emoties niet onder controle hebt, lieg dan via de telefoon. Over een moord liegen aan de telefoon is echter weer verdacht.
10. Als je echt niet kan liegen, doe het dan niet.

Heb jij ook een prangende vraag voor de wetenschap? Mail deze naar redactie@ans-online.nl

Laat een reactie achter

Gerelateerde artikelen