Home CultuurANS bezocht ANS bezocht: Wintertuin 2016

ANS bezocht: Wintertuin 2016

door Redactie

Afgelopen week streek het literaire Wintertuinfestival neer in Nijmegen. Van woensdag tot en met zaterdag kwamen schrijvers, journalisten en dichters naar het centrum van de stad voor lezingen en activiteiten. ANS nam een kijkje op de zaterdag van het festival, waar poppodium Doornroosje voor de verandering geen muzikanten, maar literaire artiesten een podium gaf.

Tekst: Dennis van der Pligt
Foto’s: Ted van Aanholt

K SchippersRustig stroomt de grote zaal van Doornroosje vol. Daar opent K. Schippers de slotavond van literair festival Wintertuin met een zin die het midden houdt tussen spannend en vaag: ‘ik weet nooit precies wat ik ga doen’.

Is het geheugen betrouwbaar? Dat is de vraag die psycholoog Douwe Draaisma wordt voorgelegd tijdens editie 2016 Dit is echt. Het thema van deze editie van het literatuurfestival is de troebele grens tussen feit en fictie. In dit schimmige gebied bevinden zich ook ons geheugen, het onderwerp van Draaismas nieuwe boek Als mijn geheugen me niet bedriegt. ‘Het gaat echter te ver om al onze herinneringen onbetrouwbaar te noemen, het heeft immers een evolutionaire functie’. Dat herinneringen veranderen, illustreert de psycholoog met een voorval uit zijn eigen jeugd. ‘Ik dacht dat mijn moeder me zó lief vond, dat ze me een jaartje langer thuis wilde houden. Decennia later bedacht ik me pas dat ik simpelweg nog niet schoolrijp was.’ Naar eigen zeggen vond Draaisma dat genânt, maar juist zijn kwetsbaarheid maakt het verhaal aandoenlijk.

Ruimte voor fictie?
Het aanbod van het festival is breed. Daarom moet de bezoeker keuzes maken. In de kleine zaal vindt een discussie plaats tussen Joris van Casteren en Hagar Peeters over de behoefte aan fictie: hebben we dat nodig om spannende boeken te schrijven? Volgens Van Casteren ‘tart de werkelijkheid iedere verbeelding’: hij schreef Mensen op Mars, een titel over waaghalzen die naar de rode planeet willen en dat binnen afzienbare tijd gaan doen. ‘Maar wat moeten we daarmee? Laat die mensen op Mars’, kaatst Peeters het balletje terug.

DebatZelf bracht ze Malva uit, een biografie van de dochter van de Chileense schrijver Pablo Neruda. ‘Neruda profileerde zich als stem van maatschappelijk zwakkeren, maar schaamde zich ondertussen voor de gehandicapte Malva.’ Peeters’ boek beschrijft een gefictionaliseerde, alwetende versie van het kind, waarmee ze ‘het verhaal vertelt dat verteld had moeten worden’ – door Neruda, welteverstaan. ‘Met het schrijven van deze fictie, kom ik dichter bij de werkelijkheid’. Op deze manier probeert Peeters vergeten, gehandicapte kinderen een gezicht te geven.

Iedereen kent natuurlijk zijn eigen interpretaties en waarheden. De gedetailleerde manier waarop Van Casteren de moeilijke werkelijkheden van een Marsreis beschrijft, doet de mensen in zijn boek tot leven komen. ‘Als je kinderen hebt, heb je al de keuze gemaakt niet naar Mars te gaan’, vertelt hij na een passage over een vader die eindeloos bleef dubben over zijn interplanetaire verhuizing. ‘Het leest als een raket’, krijgt hij als compliment.

Vuilnisman aan de top
Vlak daarna probeert Rob Wijnberg in de grote zaal een positief tintje te geven aan het wereldprobleem van slinkende grondstoffen met Rutger Bregmans stokpaardje van de Correspondent: het statement dat vuilnismannen meer verdienen dan bankiers. Wanneer eerstgenoemden staken vormt het onopgeruimde afval een bedreiging voor de volksgezondheid, terwijl het bankwezen goeddeels vervangen kan worden door de gewone mens zelf. ‘We moeten daarom niet vergeten dat de macht bij ons ligt en niet aan de top.’

Wijnberg heeft gelijk als hij zegt dat men eraan herinnerd moet worden dat wij, het vaag gedefinieerde volk, de samenleving heus wel kunnen veranderen en verbeteren. Ironisch genoeg zullen er echter weinig vuilnismannen aanwezig geweest zijn bij dit literaire festival. Het publiek ziet er voor het grootste deel uit als witteboordenarbeiders, terwijl je je af kunt vragen welk percentage überhaupt nog deel uitmaakt van de beroepsbevolking:Brusselmans ANS haalt de gemiddelde leeftijd omlaag, zeker gedurende de eerste helft van de avond. Jongere toehoorders omvatten studenten, hipsters, salonsocialisten en de eventuele universiteitsdocent.

Alsof de zaal leest, zo luisteren ze naar de verschillende sprekers: aandachtig en stil. Als er gelachen wordt, gebeurt dat meestal zoals men zachtjes gniffelt, wanneer men met de neus in een boek zit. Daar komt verandering in bij Herman Brusselmans. Hij krijgt de lachers op zijn hand met zijn schuine en choquerende voordracht in de vorm van gedachtespinsels.

Duurt lang, maar dat geeft niet
Het laatste onderdeel van de avond laat de bezoekers zelf participeren. In een quiz met een ‘petje op, petje af’-format wordt de zaal de themagetrouwe vraag gesteld wiens verhaal waar is: dat van televisiemaker Maxim Hartman of schrijver Jeroen Oryslaeger. Met de gebruikelijke, mannelijke en ietwat lompe ongemakkelijkheid speelt Hartman zijn vermakelijke rol, afgewisseld door Oryslaegers diepe, meeslepende vertelstem. Met name het ware verhaal over zijn vader, die werd beticht van aanranding zorgt voor spanning. ‘Niet mijn vader, maar de aanklager zelf bleek uiteindelijk de viezerik, wiens nageslacht om die reden zelfmoord pleegden’, waarmee de Vlaming het publiek ten slotte verlost.

Helaas worden de twee onderbroken door de langdradig uitgevoerde anekdotes van quizpresentator Jerry Hormone (Jeroen Aalbers). Maxim e.a. grootDaardoor klinkt uit de zaal de terechte opmerking ‘duurt lang!’. Hoewel hij even grof als Hartman is, klinkt het bij Aalbers onkomisch en vooral nep. Dat is ironisch genoeg volgens thema, maar daardoor maakt hij zich helaas schuldig aan onnodige stoerdoenerij.

Het helpt Aalbers niet dat de meeste mensen moe zijn geworden. De avond loopt immers uit, getrouw een waar feest. Maar dat was het waard. Linkse hobby’s zijn nog steeds hobby’s, en dit geval vermakelijk. De afwisseling tussen discussie, humor en een vleugje spanning hield Dit is echt voortdurend interessant. De wapenfeiten die dit jaar werden neergezet, beloven goeds voor een volgende editie.

Laat een reactie achter

Gerelateerde artikelen