In de Mariënburg Bibliotheek, werden afgelopen zaterdag geen boeken maar mensen uitgeleend. Het idee is dat mensen een half uur in gesprek gaan met iemand die zij normaalgesproken niet snel zouden benaderen.
Tekst: Noah Kleijne en Myrte Nowee
Illustratie: Inge Spoelstra
Bij binnenkomst van de bibliotheek zien we verschillende mensen druk in gesprek aan kleine tafeltjes tegenover elkaar zitten. Een Jan Modaal is in gesprek met een gehandicapte transgender en een studente zit tegenover een politieman in uniform. Ook een man met spraakgebrek, een dragqueen en een ex-verslaafde vertellen een-op-een hun verhaal. Aan het eind van de bibliotheekhal staat een balie waar mensen zich kunnen aanmelden om een boek te lenen. Het is enigszins absurd om te zien hoe dat verloopt: op een digitaal bord staan de titels van de ‘boeken’ die geleend kunnen worden ‘Parkinson is nog over, zullen we die maar doen?’ Voor een initiatief dat om verbinding draait, lijkt dit een behoorlijk materialistische manier om met mensen om te gaan.
‘Ik hoop dat ik hierdoor ook zelf beter kan verwoorden wat de ziekte inhoudt.’
Wegnemen vooroordelen
Deze gedachte blijkt echter al snel ongegrond. Er wordt zorgvuldig met de deelnemers omgegaan, zo worden namen niet bekend gemaakt en worden voor het ‘uitlenen’ de regels nog even besproken. ‘Je mag alles vragen, maar je moet de boeken wel met respect behandelen’ vertelt een bibliothecaresse voor ze ons naar de parkinsonpatiënt brengt. Hoewel het gesprek wat ongemakkelijk op gang komt – want wat vraag je aan iemand die op jonge leeftijd chronisch ziek is geworden – blijkt al snel dat het boek weet hoe hij met de situatie om moet gaan. De ongemakkelijkheid over zijn ziekte is iets wat hem vaak overkomt. Dat is dan ook de reden dat hij aanwezig is. ‘Ik hoop dat ik hierdoor ook zelf beter kan verwoorden wat de ziekte inhoudt.’
Als student ben je je vaak niet bewust van je bevoordeelde positie, maar tegenover een chronisch zieke man mag je je behoorlijk gelukkig prijzen. Toch blijkt ‘het boek’ niet zonder hoop. De man in kwestie volgt bijvoorbeeld actief lessen in kickboksen om de symptomen van zijn ziekte te verminderen en de beste vader te kunnen zijn voor zijn kinderen. Aan het einde van het gesprek loop je als bezoeker met een vernieuwd perspectief de bibliotheek uit en de wereld in. Mensen waar je eerst enkel een stereotype beeld van had, komen bij de Human Library echt tot leven.
Internationaal concept
Dat was dan ook de kerngedachte van het project dat oorspronkelijk uit Denemarken komt. Het Deense jeugdinitiatief Stop the Violence zette in het jaar 2000 het plan op om jongeren meer kennis te geven van hun eigen vooroordelen. Ze nodigden een grote groep mensen uit en kregen het voor elkaar om diverse mensen vier dagen lang met elkaar te laten spreken. Het concept was een groot succes. Na de eerste editie in Kopenhagen volgden diverse festivals buiten Denemarken. Inmiddels heeft The Human Library partners in meer dan 70 landen rond de wereld.
‘Ik had een oordeel klaar zonder de man zelf gesproken te hebben. Dat vond ik best bizar.’
Dat The Human Library deze menselijke vooroordelen probeert te doorbreken spreekt ook Mees Kanne, alumnus van Saxion Enschede, erg aan. ‘In samenwerking met Human Library NL wil ik omstreeks maart in Enschede een eerste Human Library opzetten. Vandaag loop ik hier rond om inspiratie op te doen als vrijwilliger.’ Zelf kwam hij in contact met het fenomeen toen hij in Tilburg een poster van een man met een gezicht vol tattoos spotte. ‘Ik had een oordeel klaar zonder de man zelf gesproken te hebben. Dat vond ik best bizar.’
Voor het nieuwe jaar staan nog drie edities van de Human Library op de planning. Deelname is gratis.
