Dinsdagmiddag presenteerde kabinet Rutte III haar regeerakkoord, ‘Vertrouwen in de toekomst’, met daarin de plannen van de VVD, het CDA, D66 en de ChristenUnie voor de komende jaren. De plannen voor het hoger onderwijs maken veel los bij het Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) en de Landelijkse Studentenvakbond (LSVb).
Leenstelsel nu met rente
In totaal wil het nieuwe kabinet 1,9 miljard euro investeren in kennis en onderwijs, maar hiervan is slechts een relatief klein deel voor het hoger onderwijs bestemd. De precieze plannen leidden tot een stroom aan persberichten van de landelijke studentenorganisaties, die veel haken en ogen zien. De plannen omtrent het leenstelsel vormen het grootste pijnpunt. Eerder werd al bekend dat het leenstelsel zal blijven bestaan onder het nieuwe kabinet, maar dat er wel korting komt op het collegeld voor eerstejaars die in 2018 beginnen. Vandaag werd bekend dat de bekostiging van dit plan vooral moet komen uit een renteverhoging op de leningen van studenten. Waar studenten eerst tegen 0 procent rente konden lenen, gaan ze nu wel rente betalen om de korting op het collegegeld te kunnen bekostigen. De LSVb stelt in een persbericht dat deze maatregelen meer kwaad dan goed doen en dat het CDA en de ChristenUnie hun verkiezingsbeloften breken. Studenten gaan er niet wezenlijk op vooruit. Sterker nog, ze draaien uiteindelijk zelf voor de kosten op en er is dus helemaal geen sprake van een investering. Bovendien vallen studenten die na de invoering van het leenstelsel begonnen zijn met hun studie buiten de boot omdat ze van geen van beide maatregelen hebben kunnen profiteren.
Andere punten
Van de 54 pagina’s die het regeerakkoord rijk is, gaat slechts een schamele bladzijde over het hoger onderwijs. Veel ruimte voor uitleg is er dan ook niet en daarom plaatst het ISO bij meerdere plannen vraagtekens. De regeringspartijen willen masteropleidingen toegankelijker maken door een kader te ontwikkelen voor selectie, maar er is nog weinig duidelijk over wat dit in zal gaan houden. Zolang niet precies bekend is wat de regeringspartijen op dit vlak willen bereiken, blijft het ISO terughoudend. Een andere reden tot bezwaar heeft niet direct met het hoger onderwijs te maken, maar is minstens even belangrijk. Het ISO meldt dat de BTW-verhoging van het laagste tarief die elders in het akkoord is opgenomen studenten extra hard zal raken. Hun inkomsten gaan er niet op vooruit, maar ze zijn hierdoor wel meer geld kwijt aan dagelijkse levensbehoeften. Dit zou de begroting van studenten verder uit balans brengen en tot nog grotere schulden kunnen leiden.
Niet alles negatief
Toch ziet het ISO ondanks dit alles naar eigen zeggen ook lichtpuntjes, want het geld dat vrijgekomen is met de invoering van het leenstelsel gaat nog steeds naar de kwaliteit van het onderwijs, geheel volgens afspraak. Deze nadruk op onderwijskwaliteit is een goede stap, maar het ISO blijft rekening houden met eventuele bezuinigingen. Ook de plannen omtrent internationalisering zien ze positief tegemoet: er moet strenger gekeken worden of de invoering van Engelstalige opleidingen ook daadwerkelijk meerwaarde heeft voor het onderwijs. Internationalisering moet goed gebeuren volgens het ISO en het nieuwe kabinet lijkt dat van harte te nemen in hun beleid.
Al met al ziet het ernaar uit dat de landelijke studentenorganisaties het nieuwe kabinet de komende vier jaar scherp in de gaten zullen houden en stevige kritiek niet uit de weg gaan. De toon is in elk geval gezet.