De rectores magnifici van alle Nederlandse universiteiten stellen binnenkort hun wetenschappelijke artikelen online beschikbaar voor iedereen. De actie is een onderdeel van het initiatief You share, we take care!, dat wil dat honderd procent van alle Nederlandse wetenschappelijke artikelen in 2020 open access is.
Han van Krieken, rector magnificus van de Radboud Universiteit, stelt ook zijn onderzoeken online beschikbaar. ‘Wetenschappelijk werk dat publiek gefinancierd is, moet ook vrij toegankelijk zijn voor het publiek, docenten en wetenschappers’, schrijft hij. ‘Nederlandse universiteiten hebben in de afgelopen periode al met veel uitgevers afspraken kunnen maken over publiceren in open access. Helaas is dat nog niet met elke uitgever gelukt. Daarom is het goed dat de wet het nu – onder voorwaarden – mogelijk maakt om ook in open access te delen.’
Gonny Kremers is beleidsmedewerker bij de universiteitsbibliotheek en neemt namens de RU deel aan een landelijke werkgroep die zich bezig houdt met open acces. Zij stelt dat het online beschikbaar stellen van artikelen ervoor zorgt dat de wetenschap zich kan ontwikkelen. ‘Voor de voortgang in de wetenschap is het belangrijk dat iedereen zonder (financiële) obstakels kennis kan nemen van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Dat helpt de wetenschap als geheel vooruit en voorkomt dat er onderzoek wordt overgedaan.’
Toch is het openbaar beschikbaar maken van artikelen niet zo simpel als het lijkt. ‘In de wet staat dat de maker van een kort werk van wetenschap waarvoor het onderzoek geheel of gedeeltelijk met Nederlandse publieke middelen is bekostigd, het heeft recht om dat werk na verloop van een redelijke termijn na de eerste openbaarmaking beschikbaar te stellen voor het publiek. Dit geeft ruimte voor discussie over “Wat is een kort werk van wetenschap?” en “Wat is een redelijke termijn?”‘
Gekozen is nu voor een termijn van zes maanden na publicatie. Ook gaan universiteitsbibliotheken auteurs helpen om, met toestemming, van hun wetenschappelijke artikelen een uitgeversversie te maken die vervolgens online gezet kan worden. ‘Dit ontzorgt de auteurs en zorgt ervoor dat de stap naar honderd procent open acces kleiner wordt.’