Wat de VVD betreft kunnen studies met een slecht baanperspectief, zogenaamde “pretstudies”, beter worden opgeheven. De partij vergeet het maatschappelijke belang van deze studies. Een goede baankans is niet de belangrijkste maatstaf voor de relevantie van een studie.
Tekst: Danique Janssen en Eva Vervoort
Illustratie: Bibi Queisen
Dit artikel verscheen eerder in de tweede editie van ANS.
Na jarenlang zwoegen in de collegebanken breekt voor veel studenten de volgende fase in hun leven aan: het is tijd voor een serieuze baan. Voor een aantal afgestudeerden verloopt de zoektocht hiernaar helaas niet zo soepel, omdat hun opleiding niet aansluit bij de kwalificaties waar veel werkgevers om vragen. Op de website van de Radboud Universiteit (RU) is te lezen dat slechts 53 procent van de afgestudeerde Filosofiestudenten binnen anderhalf jaar een baan vindt. Daar staat tegenover dat 97 procent van de Molecular Life Sciences alumni binnen zes maanden al werk vindt. Frank Steenkamp, directeur van het Centrum Hoger Onderwijs Informatie en hoofdredacteur van de Keuzegids, ontwikkelde een lijst met “crepeerstudies”. Hierin zijn de studies met slechte arbeidsprognoses op een rijtje gezet. Zo kunnen studenten zich bewust worden van de nadelige arbeidsperspectieven die aan hun studie kleven en hier tijdig rekening mee houden. Studenten met een diploma in de Geesteswetenschappen of de Sociale Wetenschappen komen er in deze lijst slecht vanaf en moeten het regelmatig doen met lage salarissen, werkervaringsplekken en banen onder niveau. Ondanks deze ontmoedigende cijfers mag niet worden vergeten dat pretstudies wel degelijk belangrijk zijn, namelijk voor de ontwikkeling van een dynamische maatschappij.
De stekker er uit
Pieter Duisenberg, oud-Tweede Kamerlid van de VVD en voorzitter van de Vereniging van Universiteiten (VSNU), heeft een radicale oplossing voor het banenprobleem bij “pretstudenten”: ‘Hbo- en universitaire studies met weinig perspectief op de arbeidsmarkt moeten wat ons betreft verdwijnen’, aldus Duisenberg op zijn persoonlijke website. Het statement is inmiddels verwijderd, maar met deze uitspraak heeft hij studies die geen direct economisch belang hebben ernstig gedegradeerd. Hij suggereert namelijk dat ze alleen ‘voor de lol’ en niet rendabel zijn. Duisenberg vergeet hierbij dat ze wel degelijk een grote maatschappelijke relevantie hebben, zoals vaak het geval is bij de Geesteswetenschappen en de Sociale Wetenschappen. De samenleving worstelt bijvoorbeeld met vraagstukken omtrent de integratie van Islamitische immigranten. Als Islamstudies-alumnus heb je misschien wel een pretstudie gedaan, maar met deze opleiding heb je verhoogd inzicht in zulke vraagstukken en kun je hier gepaste oplossingen voor aandragen.
Bruikbare vaardigheden
Daarbij hebben pretstudies wel degelijk een vorm van economisch belang. ‘We kunnen iedereen met universitair niveau gebruiken op de arbeidsmarkt’, aldus Caroline Termaat, career officer en voorzitter bij de Radboud Career Service. Ondanks dat afgestudeerden in pretstudies vandaag de dag harder moeten werken om hun plek op de arbeidsmarkt te veroveren, komen ook hun academische vaardigheden van pas in het arbeidsleven. Dit maakt het afschaffen van deze studies overbodig. Zo kwam Merel Doreleijers, afgestudeerd in Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie aan de RU, heel ergens anders terecht dan ze had verwacht. Ze werkt bij HealthLink, een internationale firma die diensten verleent aan bedrijven voor logistieke afhandelingen. ‘Ik denk dat mensen vaak vergeten dat een universitaire opleiding, naast een gerichte baan, ook een analytisch vermogen oplevert dat bij alle banen bruikbaar is. Als antropoloog heb ik gemerkt dat ik veel heb gehad aan de manier van denken die mij is aangeleerd, namelijk een holistische manier van vraagstukken benaderen. Dit is toepasbaar op allerlei problemen die zich kunnen voordoen binnen een bedrijf, van maatschappelijke tot technische.’
Dynamische arbeidsmarkt
Voorlopig hoeven pretstudenten zich dus geen zorgen te maken, mits ze rekening houden met het perspectief op de arbeidsmarkt. Ook over de toekomst moet geen onnodige paniek worden gezaaid. ‘Het is gevaarlijk om iets wat nu als pretstudie wordt gezien, af te schaffen. Dezelfde studie kan over een aantal jaar ontzettend relevant zijn’, zegt Ignace De Haes, career officer voor de faculteit Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen bij de Radboud Career Service. De arbeidsmarkt is volgens hem erg dynamisch en dus zullen pretstudies mogelijk niet altijd pretstudies blijven. Op dit moment heeft het genezen van mensen en het ontwikkelen van machines de prioriteit in onze maatschappij, maar de wereld begrijpen blijft van enorme waarde. Het is onverstandig om nu studies te schrappen terwijl er een kans bestaat dat er over een aantal jaar meer vraag is naar bijvoorbeeld sociologische of theologische denkers. Steenkamp sluit zich hierbij aan: ‘Zo’n VVD-politicus heeft een bepaald maakbaarheidsidee en denkt zeker te weten waar de maatschappij over vijf of zes jaar behoefte aan heeft, maar dat weet natuurlijk niemand. Dat er nu veel vraag is naar informatici en technisch ingenieurs, betekent niet dat dit altijd zo zal zijn.’ Baankans is dus een korte termijnbegrip en niet zo relevant bij het kiezen van een studie als sommigen het laten lijken.
We moeten streven naar een veelzijdige en dynamische maatschappij die in kan spelen op veranderingen op de arbeidsmarkt. Hiervoor hebben we alle studies, van alfa tot gamma, hard nodig. Het is voorbarig om pretstudies af te schaffen vanwege hun nadelige baanperspectief, aangezien de baankansen in de toekomst zomaar om kunnen slaan door een veranderende arbeidsmarkt. Daarbij zijn de academische vaardigheden die worden opgedaan bij elke universitaire studie relevant op de arbeidsmarkt. Laat je dus niet tegenhouden om te studeren wat je echt leuk vindt. Zoals De Haes het verwoordt: ‘Doe wat je hart je ingeeft. Als je dat doet met de nodige voorbereiding, dan komt het met je toekomst vanzelf goed.’