Home Opinie & AchtergrondColumnsGoed verhaal, lekker kort Goed verhaal, lekker kort: Liefde voor de samenstelling

Goed verhaal, lekker kort: Liefde voor de samenstelling

door Redactie

In ‘Goed verhaal, lekker kort’ krijgen taalverschijnselen hun welverdiende portie aandacht in een goed, maar lekker kort verhaal. Deze keer: samenstellingen.

Zij stond alleen. Hij ook. Tussen hen in een onoverbrugbare spatie. Hoewel de twee woorden voor elkaar bestemd waren, waren ze nu plots toch van elkaar losgerukt. Terwijl de pen onverstoord doorschreef, keken zij elkaar bedremmeld aan. Dit was toch niet de bedoeling?

Bekend met het fenomeen ‘samenstelling’? Vast wel. Dit eenvoudige taalverschijnsel wordt al op de basisschool onderwezen. Zoals de term zelf al verraadt, is er een nieuw woord gevormd door het samenvoegen van twee op zichzelf staande woorden. Simpel, zou je zeggen. Niet dus. Mensen houden het in Nederland tegenwoordig niet lang met elkaar uit (een op de drie huwelijken strandt), maar ook veel Nederlandse woorden verkeren in een relatiecrisis. Overal kom ik ze tegen: samenstellingen die zonder goede reden doormidden zijn gescheurd, waarna de overgebleven woorden verspreid over het papier liggen. Vooral bij eet- en drinkbare producten worden de delen van een samenstelling als Romeo en Julia van elkaar losgerukt, zo ook op de website van onze eigen universiteit. Op de pagina over de Refter staat dat er verschillende ‘grill maaltijden’ verkrijgbaar zijn en het Cultuurcafé heeft volgens de website een rijk assortiment aan ‘speciaal bieren’. Waarom die spatie? Waarom die afstand? Hebben de woorden sinds kort een latrelatie? Ik kom er niet uit.

In een restaurant waar ik ooit werkte, schreef een collega op het krijtbord: ‘chocolade mousse’. Geweldige collega verder, en normaal gesproken hou ik braaf mijn mond wanneer ik een taalfout zie, maar kapotgescheurde samenstellingen maken mij verdrietig. Dus ik met de stift naar het bord om de woorden met een geforceerd streepje te herenigen. Want: wat is die mousse nu zonder die chocola? Lekker hoor, een paar blokjes Verkade naast een hoopje opgeklopt eiwit. Mij hoef je er niet voor wakker te maken. Voor chocolademousse dan weer wel, graag zelfs.

Dit doormidden hakken, openrijten, splijten (of hoe je het ook wil noemen) van de samenstelling heeft te maken met de invloed van de Engelse taal op het Nederlands. Engelsen zijn gek op afscheiding, en de Engelse taal doet vrolijk mee in deze afzonderingsdrang. Nee, Engelse woorden houden niet van samenwerken. Ze opereren het liefst op hun eigen eilandje, zonder de liefdevolle bemoeienis van het andere deel van de samenstelling. Een spatie ter breedte van het Kanaal houdt de woorden uit elkaar. ‘Buschauffeur’ is ‘bus driver’ en ‘weersvoorspelling’ ‘weather forecast‘.

Goed, voordat ik alle studenten Engels over me heen krijg: er bestaan inderdaad samenstellingen in het Engels die wel aan elkaar worden geschreven. Vooral bij veelvuldig gebruikte samenstellingen trekken de woorden in de loop van de tijd naar elkaar toe. Zo was ‘deadline‘ in het Engels eerst ‘dead line‘, toen ‘dead-line’ en tegenwoordig ‘deadline‘. Toch blijft het uitgangspunt in de Engelse taal dat delen van een samenstelling single door het leven moeten. Dat gebeurt nu dus ook in het Nederlands. Ik pleit voor meer liefde in de Nederlandse taal. Gun de delen van een samenstelling hun innige omhelzing en laat ze weer lekker dicht tegen elkaar aan kruipen.

Laat een reactie achter

Gerelateerde artikelen