In ‘Goed verhaal, lekker kort’ krijgen taalverschijnselen hun welverdiende portie aandacht in een goed, maar lekker kort verhaal. Deze keer: het aanspreken van oude mensen.
Ik voel me de laatste tijd vaak bedreigd, voornamelijk door ouderen. Aan dit gevoel ligt het volgende ten grondslag: bij een eerste kennismaking zeg ik “u” tegen mensen die veel eerder dan ik ter wereld kwamen, maar dat pikken ouderen van tegenwoordig niet.
Ik ben fatsoenlijk opgevoed. ‘Spreek een ouder persoon altijd eerst aan met “u”. Als diegene wil dat je “je” gebruikt, zegt hij of zij dat wel’, kreeg ik van thuis mee. Deze strategie werkte tot een paar jaar geleden goed. Mijn gesprekspartners accepteerden “u”, of zeiden op vriendelijke toon dat ik “je” tegen hen mocht zeggen, waarna ik dat deed.
Die tijd is voorbij. Ik krijg tegenwoordig regelmatig te maken met semi-agressieve benaderingen wanneer ik iemand vousvoyeer. Pas geleden was het weer raak. Ik raakte in gesprek met een vrouw die overduidelijk van de babyboomgeneratie was. Tijdens die kennismaking stelde ik haar een vraag met daarin het blijkbaar zo gevoelig liggende woord. De vijftigplusser in kwestie rolde met haar ogen, keek alsof ik een net ontdekte spatader was en besloot zwaar geërgerd: ‘Ik krijg echt heel erg jeuk van “u”!’ Mijn gedachte: ‘Och, jeetje, kan uw – correctie, jouw – verrimpelde, tere huidje dit niet eens aan?’, waarna ik mij natuurlijk keurig herpakte en een krachtige “je” in de conversatie gooide.
Hoewel een studentenblad waarschijnlijk het verkeerde medium is om vijftigplussers te bereiken, moet ik dit toch even kwijt:
Vooropstellend, ik vind het prima als mensen willen worden aangesproken met “je”. Ik snap ook de overweging. “U” zou afstandelijk of onpersoonlijk klinken. Maar, er is daarnaast geen enkele reden om mij kwalijk te nemen dat ik in eerste instantie vousvoyeer. Etiquetteregels zijn ooit ontstaan om rekening te houden met de gevoelens van anderen. Ik zeg “u” uit respect. Ik zeg heus geen “u” om te pesten, om u te attenderen op het feit dat u gewoon veel en veel ouder bent, om erin te wrijven dat uw haarlijn gênant ver terugloopt, om u even fijntjes te herinneren aan het einde van uw eisprong of om te benadrukken dat u naar grote waarschijnlijkheid eerder tussen zes planken zal liggen dan ik. Ik zou niet durven.
Een iets volwassenere reactie op mijn uiting van respect zou dus wenselijk zijn. Ik heb immers ook gevoelens. En die moeten nog wél even mee.
