De thema’s diversiteit en inclusiviteit lopen als een rode draad door het werk van sociaal ondernemer Marian Spier. Zo brengt ze als medeoprichter van TEDxAmsterdamWomen onderbelichte onderwerpen onder de aandacht. ‘We moeten nooit verslappen.’
Tekst: Aaricia Kayzer
Foto’s: Lynn Leeneman
Dit artikel verscheen eerder in de zesde editie van ANS.
Bij het schrijven voor een editie van ANS die bol staat van artikelen over diversiteit, is introspectie onvermijdelijk. Tijd om het boetekleed aan te trekken: ANS heeft de afgelopen jaren systematisch minder vrouwen dan mannen geïnterviewd. Dat terwijl de redactie van het blad al drie jaar wordt aangestuurd door een vrouwelijke hoofdredacteur. Volgens sociaal ondernemer Marian Spier komt dat zeker niet omdat er te weinig interessante vrouwen zijn: ‘Soms is een redactie te lui om goed te zoeken.’
Spier houdt zich al jaren bezig met diversiteit. In onze geglobaliseerde samenleving is het volgens Spier namelijk een voorwaarde dat organisaties een uiteenlopende samenstelling hebben. Momenteel assisteert ze in het kader van diversiteit onder andere de gemeente Amsterdam. In die stad ontwikkelt ze programma’s die kwetsbare groepen moeten helpen hun plek in de samenleving in te nemen. Daarnaast is Spier medeoprichter van TEDxAmsterdamWomen. Met dit evenement geeft ze een podium aan onderwerpen die vaak buiten de schijnwerpers blijven, zoals vrouwen in de technologie. ANS spreekt Spier over diversiteit bij organisaties en het belang van een podium voor groepen en onderwerpen die te weinig aandacht krijgen.
ANS heeft dit redactiejaar nog maar twee vrouwen geïnterviewd.
Verrast: ‘Hoe kan dat?’
Misschien zijn vrouwen minder prominent aanwezig in de media?
‘Het kost soms zoekwerk om een vrouw te vinden om te spreken. Ik organiseer TEDxAmsterdamWomen al tien jaar en elk jaar denk ik opnieuw: “Waar ga ik die vrouwen vandaan halen?”, maar ze zijn er. Je moet alleen goed zoeken en daar zijn redacties soms te lui voor. Ik word vaak gevraagd voor interviews omdat mensen mijn interview in bijvoorbeeld de Volkskrant hebben gezien. Een redacteur benadert dan mij, terwijl er zo tien vrouwen zijn met een interessanter verhaal.’
Hoe kan een redactie wel een divers blad leveren?
‘Voor een divers blad is het belangrijk om een diverse redactie te hebben. Niet alleen wat betreft geslacht, maar ook op het gebied van bijvoorbeeld etniciteit, leeftijd of handicap. Een blinde redacteur komt misschien wel met heel andere ideeën dan een iemand zonder handicap. ‘Hetzelfde geldt voor bedrijven. Organisaties moeten divers zijn. Hoe diverser een organisatie, hoe sterker diensten kunnen worden. Door de democratisering van internet leven we in een geglobaliseerde samenleving waarin iedereen met elkaar in contact staat. Daardoor is de vraag naar producten ook diverser geworden. Iemand die blind is, denkt na over dingen waar mensen die wel kunnen zien nooit bij stilstaan. Het ontwerp van een koffiezetapparaat, bijvoorbeeld. Tegenwoordig hebben veel apparaten een touchscreen in plaats van knopjes, waardoor iemand die blind is niet zelfstandig koffie kan zetten.
‘Een ander voorbeeld: als Apple zich alleen maar zou richten op de westerse gebruiker en niet stilstaat bij de behoeften van een Chinese klant, missen ze een groot deel van de markt.’
‘Het is bekrompen om iemand gebaseerd op geslacht, leeftijd of afkomst tot één onderwerp te reduceren.’
Een minder diverse organisatie kan door goed na te denken toch alsnog rekening houden met de verschillen tussen mensen?
‘Ik geloof van niet, want er bestaat bewust of onbewust altijd een blinde vlek. Als de organisatie zich niet kan verplaatsen in de doelgroep, ontstaat het risico dat bepaalde groepen buiten beschouwing worden gelaten. In Silicon Valley zijn bijvoorbeeld weinig topvrouwen en maar een heel klein deel van de investeringen gaat naar Nederlandse vrouwelijke ondernemers. Het is voor mannen aan de top makkelijker om te investeren in mensen waarmee ze zich kunnen identificeren. Een diverse groep komt juist sneller in aanraking met andere denkwijzen, omdat iedereen een eigen referentiekader meeneemt.’
Kan een diverse groep er niet juist voor zorgen dat mensen in hun eigen straatje blijven, doordat bijvoorbeeld het idee ontstaat dat alleen vrouwen in een organisatie iets kunnen zeggen over feminisme?
‘Als dat gebeurt, komt dat door de beperkingen in de denkwijze van die mensen. Het is bekrompen om iemand gebaseerd op geslacht, leeftijd of afkomst tot één onderwerp te reduceren. Door te zeggen dat alleen vrouwen over feminisme mogen praten, vul je iets in voor andere mensen. Ik geloof juist dat er samen naar bepaalde thema’s moet worden gekeken. Het is belangrijk om bij het praten over diversiteit niets voor elkaar in te vullen, maar de dialoog aan te gaan.’
Hoe ga je in dialoog met mensen die een heel ander wereldbeeld hebben?
‘Door een safe space te creëren kunnen onderwerpen op een heel open manier besproken worden. Op de American University in Washington D.C. was ik betrokken bij de ontwikkeling van een programma waarin Afro-Amerikaanse studenten, lgbtq+-studenten en Trumpsupporters met elkaar in gesprek gingen. Het doel was dat alle studenten hun studie op een vredige manier konden afronden. De gesprekken waren niet gericht op verschillen in hun ideologie, maar juist op overeenkomsten.’
Maken safe spaces de wereld niet juist klein, doordat ze een bubbel creëren?
‘Ik geloof van niet. Een safe space houdt voor mij niet in dat bepaalde dingen niet mogen worden gezegd, maar juist dat alles gezegd mag worden zonder oordeel. Als je in een safe space met iemand praat, kan je zonder bitterheid gevoelige onderwerpen bespreken.’
‘Er zijn nog genoeg systemen om te doorbreken. We moeten nooit verslappen.’
Hoe creëer je een dialoog met een evenement als TEDxAmsterdamWomen, dat vooral gericht is op vrouwen?
‘Het evenement is niet exclusief voor vrouwen. Er komen en spreken ook mannen. TEDxAmsterdamWomen is een platform gericht op onderbelichte thema’s die vrouwen aangaan, zoals baarmoederhalskanker of zelfmoord onder vrouwen.
‘De reden waarom ik met TEDxAmsterdamWomen ben begonnen, is omdat ik het belangrijk vond dat zulke onderbelichte thema’s een podium zouden krijgen. Toen het evenement in 2010 voor het eerst werd georganiseerd, was er bijvoorbeeld heel weinig aandacht voor de manier waarop hartklachten van vrouwen verschillen van die van mannen. Daarom hebben we een cardioloog over hart- en vaatziekten bij vrouwen laten spreken. Dat was een van de eerste keren dat het onderwerp de aandacht kreeg die het verdiende. Daarna werd het grootschaliger opgepikt en nu is er bijvoorbeeld een campagne van de Hartstichting over hartziekten bij vrouwen. Tegenwoordig zijn er veel meer evenementen die gericht zijn op onderwerpen die vrouwen aangaan.’
Zijn er niet al genoeg evenementen gericht op onderwerpen die vrouwen aangaan?
‘Eigenlijk is het nooit genoeg. Kijk maar naar de groei van Forum voor Democratie bij de Provinciale Statenverkiezing. Ik denk dat er nog veel werk nodig is en dat er nog veel aandacht moet worden besteed aan onder andere het bieden van een platform voor marginale groepen. Uiteindelijk is het doel om denkwijzen die al jaren bestaan te beïnvloeden, bijvoorbeeld het idee dat er niet genoeg vrouwen zijn om te spreken. Bij TEDxAmsterdamWomen zijn al meer dan tweehonderd vrouwelijke sprekers geweest, dus dat idee is ontkracht. Voor vrouwelijke ondernemers met een startup heb ik vijf jaar geleden een platform opgezet en ook daar is nu verbetering te zien. Toen ik daar destijds mee begon kwam Elsevier naar me toe om te vragen of zo’n platform wel echt nodig was. Nu is er veel meer aandacht voor ondernemerschap bij vrouwen. Toch zijn er nog genoeg systemen om te doorbreken. Er is bijvoorbeeld weinig aandacht voor mensen met een zichtbare of onzichtbare handicap. We moeten nooit verslappen.’