Home Opinie & AchtergrondInterview Van brabo tot Brunswijk

Van brabo tot Brunswijk

door Redactie

Cabaretier Steven Brunswijk, die voorheen door het leven ging als de Braboneger, staat op 26 maart met zijn voorstelling in theaterzaal C in Nijmegen. In zijn nieuwe theatershow, Van Slaaf tot Meester, tilt hij zijn grappen tot een hoger niveau door racisme uit de taboesfeer te halen. ‘Ik wakker een heleboel dingen aan bij mensen in de zaal, maar heel subtiel en zonder het in hun gezicht te drukken.’

Tekst: Julia Meilink 
Foto’s: David van Haren

StevenBrunswijk1Door een filmpje dat viral ging op Dumpert, kwam Steven Brunswijk in 2011 terecht in de cabaretwereld. Vanaf toen werd hij als cabaretier onder de naam Braboneger gezien als een donkere Brabantse jongen die vooral ‘lekker Brabants kon lullen’. Nu brengt hij met zijn theatershow nieuwe diepgang in zijn grappen en wil hij bekend staan onder de naam die hij sinds zijn geboorte draagt. In een café in een enorme industriële hal in zijn thuisstad Tilburg vraagt hij om een warme chocolademelk terwijl de zon buiten schijnt. Nadat hij enthousiast het kopje van het blad van een nietsvermoedende serveerster afgrist, begint hij te vertellen. ‘Mijn vrienden spoorden me op jonge leeftijd al wel aan om grappenmaker te worden.’ Desalniettemin kwam het grote succes van zijn humor pas met een filmpje dat een Rotterdamse collega filmde toen ze op een parkeerplaats aan het wachten waren. ‘Ik was werkzaam als verkoper van alarmsystemen, maar ik deed niet echt wat. Het was meer een bezigheid’, grapt hij. ‘Een Rotterdamse collega vond mijn accent erg grappig en maakte een filmpje van me om naar zijn vrienden te sturen.’ Niet alleen de vrienden van de collega bekeken de korte sketch: duizenden mensen zagen het nadat het op Dumpert werd gepubliceerd.

Een term met twee betekenissen
Brunswijk werd kort na het filmpje bij zijn publiek bekend onder de controversiële naam Braboneger, een naam die hem destijds in de schoot is geworpen. ‘De media en PowNews hebben die naam bedacht, ik was daar helemaal niet mee bezig.’ Ondertussen was er zeker wel ophef over de negatieve connotatie die het woord ‘neger’ zou hebben volgens donkere gemeenschappen. Toch droeg hij de naam zo’n zes jaar met overtuiging. Hoewel Brunswijk zijn verhaal begon met veel terloopse grapjes, slaat hij nu een serieuzere toon aan. ‘Ik zag het woord helemaal niet op die manier. Ik denk dat het ermee te maken heeft dat er in Suriname twee groeperingen zijn: de creolen uit het bos en uit de stad. Mijn familie en ik stammen af van de creolen uit het bos die al vrij waren in 1760, 103 jaar voor de afschaffing van de slavernij. Mijn voorouders hebben met geweld op de slavenhandelaren gereageerd en men heeft ons daarom uiteindelijk gewoon vrij gelaten in het bos.’ Brunswijk vertelt dat zijn familie en vrienden al generatie op generatie de term ‘neger’ zelf gebruiken. Omdat zij de term nooit verbonden met het gebruik ervan door slavenhandelaren, had het voor hen geen negatieve lading. Stadse creolen kregen hun vrijheid pas veel later in de geschiedenis, waardoor die negatieve connotatie volgens Brunswijk nog rondom de term hangt. ‘Als je je vrijheid wel hebt genomen, dan is het een heel andere ervaring en dan hangt die negatieve lading ook niet meer zo om het woordje ‘neger’.’ 

‘Ik zat bij 538, Jinek en Pauw, en daar wisten ze niet eens wat mijn echte naam was.’

Aan het begin van 2018 besloot de cabaretier de naam toch te laten varen. Die beslissing blijkt voort te komen uit een samenloop van langzame bewustwording en uiteindelijk een concreet moment waarop hij besloot dat de naam toch het podium moest verlaten. Brunswijk zelf vindt het lastig om precies aan te duiden wanneer hij begon te twijfelen aan de naam. ‘Als je mensen één vinger geeft, dan nemen ze een hele hand. Het publiek ging steeds verder in het gebruiken van de term’, begint hij zoekend maar zelfverzekerd. ‘Ik zat bij 538, Jinek en Pauw, en daar wisten ze niet eens wat mijn echte naam was. Het jasje ging steeds strakker zitten.’ Met het woord neger had hij vooralsnog geen problemen, maar hij realiseerde zich wel dat er ook een grote groep donkere mensen was die zich wel gekwetst voelde door de term. Daaronder vielen onder andere afstammelingen van de stadse creolen, wiens voorouders hun vrijheid pas later hebben gekregen. ‘Het lijkt mij heel frustrerend als je jezelf nooit hebt kunnen vrijvechten, dan blijft de term generatie op generatie pijn doen. Als er een grote bevolkingsgroep is die dat woord heel kwetsend vindt, wie ben ik dan om met die term door te gaan? Ik heb toch een eigen naam.’ Het concrete moment waarop Brunswijk besloot om daadwerkelijk onder zijn geboortenaam verder te gaan, kwam toen een oudere dame in het publiek van een Friese talkshow hem aansprak met “Brabonegertje”. ‘De toevoeging “tje” betekent altijd “minder”, en dat is denigrerend’, legt Brunswijk uit. Hij besloot daarom ter plekke zonder verder na te denken afstand te nemen van de naam.

StevenBrunswijk2Van Slaaf tot Meester
Zodoende ging de Braboneger voortaan weer fulltime door het leven als Steven Brunswijk, ook al was zijn familie het er nog steeds niet helemaal mee eens. ‘Ze belden mij op en zeiden “Steven, dit is wie wij zijn, wij hebben de term altijd gebruikt en je moet er trots op zijn.”‘ Na enige uitleg, wist hij ze toch te overtuigen dat het om hiervoor genoemde redenen beter was om de naam te laten varen. Zijn familie speelt een belangrijke rol in zijn leven, het waren dan ook zijn ouders die hem zeiden dat hij het dialect van de mensen moest spreken: het Tilburgs. Het unieke aan de Braboneger was dat hij de grappen maakte die de blanke bevolking niet waagde te maken, en dat nog wel met een tongval uit de regio. Bij dat theater kreeg Brunswijk zijn bedenkingen. ‘Het leek alsof mensen verbaasd waren dat ik de taal zo goed beheers. Ik begon me daarom steeds meer af te vragen of mensen niet om de verkeerde redenen lachten. Waarom is het eigenlijk zo vreemd dat mensen er nog steeds van opkijken als een Surinamer goed geïntegreerd blijkt?’ Het is de thematiek die leidend wordt voor zijn nieuwe show.

‘Als je gaat kijken van het slavernijverleden tot aan cijfers van het CBS die zeggen dat Surinamers en Antilianen op dit moment de best geïntegreerde groepen immigranten zijn, dan is de periode die daartussenin zit heel interessant. Alles wat in de tussentijd gebeurde qua slavernij, discriminatie, achtergesteld worden, laat zien dat we van heel ver komen. Wat ik aan de donkere gemeenschap wil doorgeven is we still here, we still pushing it, we still going‘, vertelt Brunswijk trots. Van Slaaf tot Meester gaat over de reis van de donkere man en vrouw, vertolkt door een altijd opgewekte Brunswijk. Hij vertelt dat hij in zijn nieuwe show zijn best doet om de thematiek laagdrempelig te houden, en dat het echt niet alleen maar een uiteenzetting van de geschiedenis van zijn voorouders is. ‘Ik heb een grap waarin ik uitleg dat het onmogelijk is dat Tarzan, een blanke gespierde man, een gorilla kan verslaan: het enige dat in deze wereld sterker is dan een gorilla, is de fantasie van een blanke man.’

‘Ik laat mensen nadenken over het feit dat de medicijnaap in de Lion King als enige karakter een accent heeft, en dat dit een Surinaams accent is.’

Gemanipuleerd waar je bij staat
Wie denkt dat Brunswijk zijn platvloerse grappen zal changeren naar zwaarbeladen, politiek correcte humor, heeft het dus mis. De genoemde onderwerpen staan ver van het publiek af dat Brunswijk eerst had, die humor was voornamelijk bedoeld voor mensen die gewoon wilden lachen, zonder te veel diepgang en moraal. Een show met de titel Van Slaaf tot Meester, doet eerder denken aan een onderwerpen met veel meer diepgang. Dat kan een heel ander soort publiek aantrekken. Brunswijk kijkt tevreden als we die stelling aan hem poneren. Hij is er van overtuigd dat zijn theatershow nog wel dezelfde bevolkingsgroep aantrekt. ‘Dat is het meppen van twee vliegen in één klap. Het zijn nu juist die mensen die rechts georiënteerd zijn, die gewoonlijk wat minder nadenken over dit soort onderwerpen, die ik van gedachten doe veranderen. Ze waren mijn harde humor gewend, maar bij mijn voorstelling komen ze nu achter allerlei dingen die ze nog niet wisten.’

Brunswijk zelf denkt dat hij meer teweeg kan brengen bij mensen dan activisten kunnen: ‘Als iets in je gezicht wordt gedrukt, dan ben je daar niet van gediend. Het is juist belangrijk om empathisch vermogen te tonen en het te bekijken vanuit het perspectief van mensen die het in hun gezicht krijgen gedrukt.’ Gedurende het interview wisselt Brunswijk voortdurend tussen serieuze statements en ludieke grappen. Als we hem moeten geloven, is dat hoe zijn voorstelling er ook uit gaat zien. ‘Ik heb geprobeerd mijn grappen veel gelaagder te maken.’ De blanke burger is zich er volgens hem bijvoorbeeld helemaal niet van bewust dat hij racistische opvattingen heeft. ‘Ik laat mensen nadenken over het feit dat de medicijnaap in de Lion King als enige karakter een accent heeft, en dat dit een Surinaams accent is. Dat vind ik best vreemd omdat dat apen aan Surinamers verbindt. Mensen komen na de voorstelling naar me toe om te zeggen dat ze er nog nooit op deze manier over na hadden gedacht. Op deze manier wakker ik een heleboel dingen aan bij mensen in de zaal, maar heel subtiel en zonder het in hun gezicht te drukken, zonder iemand te beschuldigen.’ Hij vindt het vooral zorgelijk dat men niet doorheeft dat het dit soort minieme aspecten in tekenfilms zijn, die toch nog racistisch kunnen zijn. ‘Je wordt gemanipuleerd waar je bij staat. Dat wil ik met deze voorstelling maar laten zien en dat gaat me vrij goed af moet ik zeggen.’

StevenBrunswijk3

Zoete koek
Volgens Brunswijk maakt zijn achtergrond hem geloofwaardig. ‘Juist omdat ik bootvluchteling ben geweest, in de Nederlandse samenleving ben geïntegreerd en mij geheel in de geschiedenis van mijn voorouders heb verdiept, vertrouwt mijn publiek blindelings dat ik een deskundige ben. Mensen zijn mijn verhaal over het bootvluchteling-zijn helemaal niet gewend’, vervolgt hij. ‘Als ze horen dat ik de hele procedure vanuit Suriname vlak voor de leeftijd van tien jaar heb doorlopen, moet ik ze vertellen dat we echt zijn gevlucht. Ze slikken de rest van mijn verhaal vervolgens als zoete koek omdat ik weet waar ik over praat. Ik vertel mijn hele verhaal over het vluchten, wat best een zwaar onderwerp is. Juist omdat ik dit zwaarbeladen onderwerp met hele luchtige grappen weet te brengen, maak ik het behapbaar.’ 

 

Laat een reactie achter

Gerelateerde artikelen

Van brabo tot Brunswijk

door Redactie

Cabaretier Steven Brunswijk, die voorheen door het leven ging als de Braboneger, staat op 26 maart met zijn voorstelling in theaterzaal C in Nijmegen. In zijn nieuwe theatershow, Van Slaaf tot Meester, tilt hij zijn grappen tot een hoger niveau door racisme uit de taboesfeer te halen. ‘Ik wakker een heleboel dingen aan bij mensen in de zaal, maar heel subtiel en zonder het in hun gezicht te drukken.’

Tekst: Julia Meilink 
Foto’s: David van Haren

StevenBrunswijk1Door een filmpje dat viral ging op Dumpert, kwam Steven Brunswijk in 2011 terecht in de cabaretwereld. Vanaf toen werd hij als cabaretier onder de naam Braboneger gezien als een donkere Brabantse jongen die vooral ‘lekker Brabants kon lullen’. Nu brengt hij met zijn theatershow nieuwe diepgang in zijn grappen en wil hij bekend staan onder de naam die hij sinds zijn geboorte draagt. In een café in een enorme industriële hal in zijn thuisstad Tilburg vraagt hij om een warme chocolademelk terwijl de zon buiten schijnt. Nadat hij enthousiast het kopje van het blad van een nietsvermoedende serveerster afgrist, begint hij te vertellen. ‘Mijn vrienden spoorden me op jonge leeftijd al wel aan om grappenmaker te worden.’ Desalniettemin kwam het grote succes van zijn humor pas met een filmpje dat een Rotterdamse collega filmde toen ze op een parkeerplaats aan het wachten waren. ‘Ik was werkzaam als verkoper van alarmsystemen, maar ik deed niet echt wat. Het was meer een bezigheid’, grapt hij. ‘Een Rotterdamse collega vond mijn accent erg grappig en maakte een filmpje van me om naar zijn vrienden te sturen.’ Niet alleen de vrienden van de collega bekeken de korte sketch: duizenden mensen zagen het nadat het op Dumpert werd gepubliceerd.

Een term met twee betekenissen
Brunswijk werd kort na het filmpje bij zijn publiek bekend onder de controversiële naam Braboneger, een naam die hem destijds in de schoot is geworpen. ‘De media en PowNews hebben die naam bedacht, ik was daar helemaal niet mee bezig.’ Ondertussen was er zeker wel ophef over de negatieve connotatie die het woord ‘neger’ zou hebben volgens donkere gemeenschappen. Toch droeg hij de naam zo’n zes jaar met overtuiging. Hoewel Brunswijk zijn verhaal begon met veel terloopse grapjes, slaat hij nu een serieuzere toon aan. ‘Ik zag het woord helemaal niet op die manier. Ik denk dat het ermee te maken heeft dat er in Suriname twee groeperingen zijn: de creolen uit het bos en uit de stad. Mijn familie en ik stammen af van de creolen uit het bos die al vrij waren in 1760, 103 jaar voor de afschaffing van de slavernij. Mijn voorouders hebben met geweld op de slavenhandelaren gereageerd en men heeft ons daarom uiteindelijk gewoon vrij gelaten in het bos.’ Brunswijk vertelt dat zijn familie en vrienden al generatie op generatie de term ‘neger’ zelf gebruiken. Omdat zij de term nooit verbonden met het gebruik ervan door slavenhandelaren, had het voor hen geen negatieve lading. Stadse creolen kregen hun vrijheid pas veel later in de geschiedenis, waardoor die negatieve connotatie volgens Brunswijk nog rondom de term hangt. ‘Als je je vrijheid wel hebt genomen, dan is het een heel andere ervaring en dan hangt die negatieve lading ook niet meer zo om het woordje ‘neger’.’ 

‘Ik zat bij 538, Jinek en Pauw, en daar wisten ze niet eens wat mijn echte naam was.’

Aan het begin van 2018 besloot de cabaretier de naam toch te laten varen. Die beslissing blijkt voort te komen uit een samenloop van langzame bewustwording en uiteindelijk een concreet moment waarop hij besloot dat de naam toch het podium moest verlaten. Brunswijk zelf vindt het lastig om precies aan te duiden wanneer hij begon te twijfelen aan de naam. ‘Als je mensen één vinger geeft, dan nemen ze een hele hand. Het publiek ging steeds verder in het gebruiken van de term’, begint hij zoekend maar zelfverzekerd. ‘Ik zat bij 538, Jinek en Pauw, en daar wisten ze niet eens wat mijn echte naam was. Het jasje ging steeds strakker zitten.’ Met het woord neger had hij vooralsnog geen problemen, maar hij realiseerde zich wel dat er ook een grote groep donkere mensen was die zich wel gekwetst voelde door de term. Daaronder vielen onder andere afstammelingen van de stadse creolen, wiens voorouders hun vrijheid pas later hebben gekregen. ‘Het lijkt mij heel frustrerend als je jezelf nooit hebt kunnen vrijvechten, dan blijft de term generatie op generatie pijn doen. Als er een grote bevolkingsgroep is die dat woord heel kwetsend vindt, wie ben ik dan om met die term door te gaan? Ik heb toch een eigen naam.’ Het concrete moment waarop Brunswijk besloot om daadwerkelijk onder zijn geboortenaam verder te gaan, kwam toen een oudere dame in het publiek van een Friese talkshow hem aansprak met “Brabonegertje”. ‘De toevoeging “tje” betekent altijd “minder”, en dat is denigrerend’, legt Brunswijk uit. Hij besloot daarom ter plekke zonder verder na te denken afstand te nemen van de naam.

StevenBrunswijk2Van Slaaf tot Meester
Zodoende ging de Braboneger voortaan weer fulltime door het leven als Steven Brunswijk, ook al was zijn familie het er nog steeds niet helemaal mee eens. ‘Ze belden mij op en zeiden “Steven, dit is wie wij zijn, wij hebben de term altijd gebruikt en je moet er trots op zijn.”‘ Na enige uitleg, wist hij ze toch te overtuigen dat het om hiervoor genoemde redenen beter was om de naam te laten varen. Zijn familie speelt een belangrijke rol in zijn leven, het waren dan ook zijn ouders die hem zeiden dat hij het dialect van de mensen moest spreken: het Tilburgs. Het unieke aan de Braboneger was dat hij de grappen maakte die de blanke bevolking niet waagde te maken, en dat nog wel met een tongval uit de regio. Bij dat theater kreeg Brunswijk zijn bedenkingen. ‘Het leek alsof mensen verbaasd waren dat ik de taal zo goed beheers. Ik begon me daarom steeds meer af te vragen of mensen niet om de verkeerde redenen lachten. Waarom is het eigenlijk zo vreemd dat mensen er nog steeds van opkijken als een Surinamer goed geïntegreerd blijkt?’ Het is de thematiek die leidend wordt voor zijn nieuwe show.

‘Als je gaat kijken van het slavernijverleden tot aan cijfers van het CBS die zeggen dat Surinamers en Antilianen op dit moment de best geïntegreerde groepen immigranten zijn, dan is de periode die daartussenin zit heel interessant. Alles wat in de tussentijd gebeurde qua slavernij, discriminatie, achtergesteld worden, laat zien dat we van heel ver komen. Wat ik aan de donkere gemeenschap wil doorgeven is we still here, we still pushing it, we still going‘, vertelt Brunswijk trots. Van Slaaf tot Meester gaat over de reis van de donkere man en vrouw, vertolkt door een altijd opgewekte Brunswijk. Hij vertelt dat hij in zijn nieuwe show zijn best doet om de thematiek laagdrempelig te houden, en dat het echt niet alleen maar een uiteenzetting van de geschiedenis van zijn voorouders is. ‘Ik heb een grap waarin ik uitleg dat het onmogelijk is dat Tarzan, een blanke gespierde man, een gorilla kan verslaan: het enige dat in deze wereld sterker is dan een gorilla, is de fantasie van een blanke man.’

‘Ik laat mensen nadenken over het feit dat de medicijnaap in de Lion King als enige karakter een accent heeft, en dat dit een Surinaams accent is.’

Gemanipuleerd waar je bij staat
Wie denkt dat Brunswijk zijn platvloerse grappen zal changeren naar zwaarbeladen, politiek correcte humor, heeft het dus mis. De genoemde onderwerpen staan ver van het publiek af dat Brunswijk eerst had, die humor was voornamelijk bedoeld voor mensen die gewoon wilden lachen, zonder te veel diepgang en moraal. Een show met de titel Van Slaaf tot Meester, doet eerder denken aan een onderwerpen met veel meer diepgang. Dat kan een heel ander soort publiek aantrekken. Brunswijk kijkt tevreden als we die stelling aan hem poneren. Hij is er van overtuigd dat zijn theatershow nog wel dezelfde bevolkingsgroep aantrekt. ‘Dat is het meppen van twee vliegen in één klap. Het zijn nu juist die mensen die rechts georiënteerd zijn, die gewoonlijk wat minder nadenken over dit soort onderwerpen, die ik van gedachten doe veranderen. Ze waren mijn harde humor gewend, maar bij mijn voorstelling komen ze nu achter allerlei dingen die ze nog niet wisten.’

Brunswijk zelf denkt dat hij meer teweeg kan brengen bij mensen dan activisten kunnen: ‘Als iets in je gezicht wordt gedrukt, dan ben je daar niet van gediend. Het is juist belangrijk om empathisch vermogen te tonen en het te bekijken vanuit het perspectief van mensen die het in hun gezicht krijgen gedrukt.’ Gedurende het interview wisselt Brunswijk voortdurend tussen serieuze statements en ludieke grappen. Als we hem moeten geloven, is dat hoe zijn voorstelling er ook uit gaat zien. ‘Ik heb geprobeerd mijn grappen veel gelaagder te maken.’ De blanke burger is zich er volgens hem bijvoorbeeld helemaal niet van bewust dat hij racistische opvattingen heeft. ‘Ik laat mensen nadenken over het feit dat de medicijnaap in de Lion King als enige karakter een accent heeft, en dat dit een Surinaams accent is. Dat vind ik best vreemd omdat dat apen aan Surinamers verbindt. Mensen komen na de voorstelling naar me toe om te zeggen dat ze er nog nooit op deze manier over na hadden gedacht. Op deze manier wakker ik een heleboel dingen aan bij mensen in de zaal, maar heel subtiel en zonder het in hun gezicht te drukken, zonder iemand te beschuldigen.’ Hij vindt het vooral zorgelijk dat men niet doorheeft dat het dit soort minieme aspecten in tekenfilms zijn, die toch nog racistisch kunnen zijn. ‘Je wordt gemanipuleerd waar je bij staat. Dat wil ik met deze voorstelling maar laten zien en dat gaat me vrij goed af moet ik zeggen.’

StevenBrunswijk3

Zoete koek
Volgens Brunswijk maakt zijn achtergrond hem geloofwaardig. ‘Juist omdat ik bootvluchteling ben geweest, in de Nederlandse samenleving ben geïntegreerd en mij geheel in de geschiedenis van mijn voorouders heb verdiept, vertrouwt mijn publiek blindelings dat ik een deskundige ben. Mensen zijn mijn verhaal over het bootvluchteling-zijn helemaal niet gewend’, vervolgt hij. ‘Als ze horen dat ik de hele procedure vanuit Suriname vlak voor de leeftijd van tien jaar heb doorlopen, moet ik ze vertellen dat we echt zijn gevlucht. Ze slikken de rest van mijn verhaal vervolgens als zoete koek omdat ik weet waar ik over praat. Ik vertel mijn hele verhaal over het vluchten, wat best een zwaar onderwerp is. Juist omdat ik dit zwaarbeladen onderwerp met hele luchtige grappen weet te brengen, maak ik het behapbaar.’ 

 

Laat een reactie achter

Gerelateerde artikelen